Drgawki gorączkowe najczęściej pojawiają się we wczesnym wieku i są łagodną postacią napadów padaczkowych. Pojawiają się wskutek ostrych infekcji i wysokiej temperatury ciała. Jak sobie z nimi radzić?
Drgawki gorączkowe pojawiają się u 2–5% dzieci w Europie i Ameryce Północnej, 5–10% w Indiach oraz aż 6–9% w Japonii. Najistotniejszy moment życia w kontekście występowania drgawek wypada pomiędzy 14. a 18. miesiącem życia dziecka. Przed 7. miesiącem życia i po 5. roku życia drgawki gorączkowe są rzadkością. Pomimo tego, że wygląda na groźną przypadłość, to nią nie jest. Jednak dobrze, aby młodzi rodzice mieli świadomość jej występowania i wiedzieli, jak zareagować, kiedy wystąpi u ich pociechy. Przeczytaj i dowiedz się więcej.
Napad drgawek gorączkowych – przyczyny
Za powstawanie drgawek odpowiedzialna jest substancja czarna w śródmózgowiu. Jej podstawowymi funkcjami m.in. są: kontrola świadomych ruchów, panowanie nad nastrojem oraz wytwarzanie dopaminy. Dodatkowo wpływ na występowanie drgawek wywiera strukturalna niedojrzałość tego obszaru mózgu. Nie znamy jednak precyzyjnych przyczyn powstawania drgawek gorączkowych. Wiadomo, że musi towarzyszyć im gorączka oraz są one związane wiekiem, czyli specyficzną fazą rozwoju mózgu. Jeżeli mamy do czynienia z wyraźnym rodzinnym występowaniem, możemy mówić o uwarunkowaniach genetycznych. Drgawki gorączkowe statystycznie częściej dotykają chłopców.
Objawy i rodzaje drgawek gorączkowych
Drgawki pojawią się, kiedy temperatura ciała ulega nagłemu wzrostowi do 38,5 stopnia Celsjusza lub większej i zazwyczaj daje o sobie znać jako napad toniczno-kloniczny obejmujący całe ciało. Najczęstszy przebieg drgawek gorączkowych przebiega w następujący sposób:
- skurcz i drżenie mięśni;
- gwałtowne ruchy kończyn;
- blada lub sina skóra;
- omdlenia, utrata przytomności;
- nagły ślinotok lub pienista ślina z ust;
- uciekanie gałek ocznych do tyłu;
- zaburzony rytm oddychania.
Zdarza się, że atakowi towarzyszą wymioty oraz nietrzymanie moczu i kału. W wyjątkowych sytuacjach może pojawić się tzw. paraliż Todda, czyli krótkotrwałe porażenie mięśni tylko jednej połowy ciała. Objawy powinny ustąpić maksymalnie po 30 minutach. Po tym czasie dziecko może być zdezorientowane, rozdrażnione i bardzo senne. Te objawy mogą utrzymywać się nawet do godziny po napadzie.
Rodzaje drgawek
Ze względu na nasilenie objawów i ryzyko powikłań rozróżniamy 2 rodzaje drgawek proste i złożone. Co je charakteryzuje?
- drgawki gorączkowe proste – to drgawki całego ciała, które trwają krótko, zazwyczaj około 3–5 minut. Objawy znikają bez interwencji z zewnątrz i nie pojawiają się ponownie w ciągu doby;
- drgawki gorączkowe złożone – napad drgawek złożonych jest dłuższy, bo trwa około 10 minut. Ataki z reguły mają charakter ogniskowy, czyli dotyczą wyłącznie wybranych partii mięśniowych (na przykład jednej ręki, karku, albo połowy ciała). W niektórych przypadkach występuje rodzaj drgawek gorączkowych złożonych, nazywany gorączkowym stanem padaczkowym (ang. Febrile Status Epilepticus). Może trwać pół godziny i zawsze wymaga zgłoszenia się do lekarza, który przeprowadzi badanie układu nerwowego.
Postępowanie w przypadku ataku drgawek gorączkowych
Z pewnością każdy rodzic, który tego doświadczył, nie chciałby tego przeżywać ponownie. Ta stosunkowo łagodna przypadłość, wygląda bardzo niebezpiecznie i może rodzić przerażenie, szczególnie u młodych rodziców. Jednak najważniejsze wtedy jest zachowanie spokoju i chłodnej oceny sytuacji. Należy położyć dziecko na czymś stabilnym (może to być podłoga) i zabezpieczyć całe jego ciało przed możliwymi urazami. Przede wszystkim trzeba uważać, aby nie doszło do zachłyśnięcia w trakcie trwania epizodu, dlatego sprawdź, czy nic nie znajduje się w jamie ustnej (jedzenie, przedmioty).
Kiedy wezwać karetkę?
Zawsze w przypadku epizodu drgawek gorączkowych trwających dłużej niż 5 minut lub w przypadku niepokojących objawów towarzyszących, jak długotrwałe zaburzenie świadomości lub przyspieszona akcja serca, to bezzwłocznie należy wezwać pogotowie ratunkowe. Wystąpienie drgawek o charakterze prostym nie wymaga hospitalizacji, ponieważ trwają krótko i nie jest niezbędne podanie leków przeciwpadaczkowych. Wystarczy zastosować ogólnodostępne środki łagodzące objawy infekcji wirusowej, np. paracetamol lub ibuprofen. Niemniej jednak każdy pierwszy napad drgawek gorączkowych prostych musi zostać skonsultowany z lekarzem, najlepiej neurologiem, aby sprawdzić przyczynę ich występowania i wdrożenie odpowiedniego leczenia.
Diagnostyka drgawek gorączkowych
Naczelnym celem diagnostyki tej przypadłości jest wykluczenie innych, być może, niebezpiecznych przyczyn drgawek u dziecka. Same drgawki gorączkowe nie stanowią trwałego w skutkach zagrożenia dla organizmu. Wyniki badań neurologicznych i fizykalnych dziecka po ataku nie powinny odbiegać od normy. W związku z tym nie ma zaleceń, aby wykonać obrazowe badanie mózgu m.in. tomografii komputerowej lub rezonansu magnetycznego.
Kiedy należy wykonać dodatkowe badania diagnostyczne?
Zupełnie inaczej są traktowane przypadki drgawek złożonych oraz wszystkich nietypowych i budzących wątpliwości. Jeżeli lekarz odnotuje niepokojące objawy neurologiczne, które długo się utrzymują, zapewne zleci dodatkowe badania diagnostyczne. Bezwzględnie każde podejrzenie infekcji ośrodkowego układu nerwowego, np. zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, musi natychmiast być sprawdzone. W takiej sytuacji wykonuje się punkcję lędźwiową oraz badanie płynu mózgowo-rdzeniowego. Specjalnie traktowane są też przypadki, które dotyczą najmłodszych pacjentów, czyli tych przed 1. rokiem życia. Wymagają one dogłębnej diagnostyki, ponieważ infekcje ośrodkowego układu neurologicznego mogą mieć inny przebieg lub nie dawać żadnych widocznych objawów.
Powikłania
Wbrew temu co można pomyśleć po przeczytaniu powyższego opisu, to skutki wystąpienia drgawek gorączkowych nie są długotrwałe. Jednak należy odnotować, że ataki są łagodną postacią napadów padaczkowych i mają wpływ na poziom ryzyka rozwoju padaczki w przyszłości.
Ryzyko nawrotu drgawek gorączkowych
Niestety każdy napad drgawkowy może się powtórzyć, ale wytyczne naukowe nie popierają ciągłego stosowania leków przeciwdrgawkowych w celu profilaktyki ataków. Rodzice często, aby uniknąć nawrotu, schładzają ciało dziecka lub podają leki przeciwgorączkowe celem zmniejszenia częstotliwości napadów. Niestety to nie pomoże w tej kwestii, ale złagodzi objawy choroby i może przyczynić się do polepszenia komfortu oraz samopoczucia małego pacjenta. W rzadkich przypadkach nawracających drgawek można podawać dziecku lek przeciwdrgawkowy (m.in. Diazepam) w domu, ale tylko po uprzednim przeszkoleniu przez lekarza prowadzącego.
Jakie czynniki powodują nawroty drgawek gorączkowych?
Czynniki, które mogą wskazywać na zwiększoną szansę nawrotowości drgawek gorączkowych:
- wywiad lekarski, z którego wynika rodzinne występowanie drgawek;
- pierwszy napad drgawek przed 18. miesiącem życia;
- pojawienie się drgawek gorączkowej przy temperaturze ciała poniżej 38 stopni Celsjusza;
- wystąpienie drgawek w ciągu 1 godziny od rozpoczęcia gorączki.
Drgawki gorączkowe złożone obarczone są większą tendencją do pojawiania się kolejnych napadów oraz niebezpieczeństwem rozwoju padaczki w porównaniu z drgawkami gorączkowymi prostymi.
Występowanie drgawek gorączkowych u dorosłych
Rodzice starszych dzieci i nastolatków oraz inne osoby dorosłe bardzo często mylą drgawki występujące przy gorączce z atakiem drgawek gorączkowych. Jak pisaliśmy na początku artykułu, ta przypadłość spotyka wyłącznie dzieci do 5. roku życia. Tylko w tym przedziale struktura ośrodkowego układu nerwowego jest na tyle niedojrzała, aby doszło do pojawienia się drgawek.
Drgawki gorączkowe a padaczka i inne schorzenia
Zatem, jeżeli u osób dorosłych i starszych dzieci zaobserwowano takie symptomy, należy wziąć pod uwagę, że to symptomy innej dolegliwości, na przykład padaczki. Równie często zdarza się, że pojęcie drgawek jest mylnie stosowane w odniesieniu do innych objawów, które mogą towarzyszyć wzrostowi temperatury, m.in. dreszczy i omdlenia. W takiej sytuacji niezbędna jest konsultacja z lekarzem specjalistą, która poprzez szczegółowy wywiad lekarski, badanie fizykalne i dodatkowe badania laboratoryjne.
Drgawki gorączkowe dotykają populacji dzieci między 6. miesiącem, a 5. rokiem życia i zawsze towarzyszą infekcji wywołującej wysoką gorączkę. Na ogół napad drgawek trwa kilka minut, w wyjątkowych sytuacji do pół godziny. W trakcie ataku należy zachować spokój i postępować zgodnie z medycznymi wytycznymi. Jeżeli znajdziesz się w tej sytuacji i nie będziesz wiedzieć co robić, jak najszybciej zadzwoń do przychodni lub na infolinię ratunkową, aby poinstruował cię specjalista.
Zobacz też:
- Tabletki czy syrop – co lepsze dla dziecka?
- Drgawki podczas snu – kiedy występują i czy zawsze oznaczają chorobę?
- Choroby zakaźne wieku dziecięcego
- Dreszcze przy gorączce u dziecka – co robić?
- Padaczka – przyczyny, objawy, leczenie. Co zrobić w przypadku napadu epilepsji?
- Co na ból ucha u dziecka? Sprawdzone sposoby
- Kaszel u dziecka – rodzaje kaszlu. Jaki kaszel jest powodem do niepokoju?
- Naproxen – zastosowanie, dawkowanie, działania niepożądane
