Efedryna uchodzi za związek chemiczny, który wykazuje silny wpływ na ośrodkowy układ nerwowy. Jednocześnie powoduje szereg szkód w zakresie dróg oddechowych oraz układu krążenia. Jak działa ta substancja dopingująca?
Jest to środek funkcjonujący jako stymulant, czyli taki, który odpowiada za pobudzenie i zwiększenie wydolności organizmu. Stąd jest tak popularna wśród osób zawodowo zajmujących się sportem. Efedryna zwiększa siłę skurczu mięśni, dzięki czemu można wykonać większą liczbę intensywniejszych ćwiczeń, np. w trakcie treningu. Nadmierne ilości efedryny mogą jednak prowadzić do poważnych skutków ubocznych zagrażających zdrowiu, a nawet życiu człowieka. Poznaj więcej szczegółów na temat mechanizmów działania tego leku i reakcji niepożądanych.
Efedryna – co to za związek chemiczny?
Ephedrine to organiczny związek chemiczny pozyskiwany naturalnie z rośliny o nazwie Ephedra sinica. Jest ona znana od wielu tysięcy lat i powszechnie stosowana w tradycyjnej medycynie chińskiej. W lecznictwie stosuje się zwykle chlorowodorek efedryny racemicznej, czyli efetoninę, przeważnie w leczeniu dolegliwości wynikających z astmy oskrzelowej.
Efedrynę uznaje się za alkaloid roślinny i lek sympatykomimetyczny, a więc pobudzający układ adrenergiczny. W organizmie funkcjonują konkretne struktury, które rozpoznają bodźce i potrafią na nie reagować. Są to receptory m.in. właśnie adrenergiczne, które pobudzane są przez adrenalinę i noradrenalinę – te z kolei uwalniane są po aktywacji współczulnego układu nerwowego. Receptory te dzieli się na kilka zasadniczych klas α i β:
- α1;
- α2;
- β1,
- β2;
- β3.
Wskazania do stosowania efedryny
W kulturze Bliskiego Wschodu efedryna to substancja pomagająca w leczeniu gorączki, astmy, dreszczy czy przeziębienia. Warto dodać, że wykazuje działanie zmniejszające apetyt i w związku z tym masę ciała. Jednocześnie rośnie zużycie energii przez organizm, co chętnie wykorzystywane jest przez osoby pragnące się odchudzić.
Poza leczeniem astmy oskrzelowej efedrynę wykorzystuje się także przy:
- nieżycie nosa;
- zapaleniu oskrzeli;
- zapaleniu zatok.
Efedryna – jakie efekty przynosi?
Efedryna zwiększa wydolność organizmu, w związku z czym jest powszechnie stosowana w środowisku sportowym. Osoby związane z kulturystyką wykorzystują ten środek, aby spowodować wzrost siły mięśni. Często po zażyciu substancji mięśnie są też bardziej odporne na zmęczenie, dlatego treningi są wtedy o wiele bardziej efektywne.
Efedryna powoduje zwiększoną syntezę białka w mięśniach szkieletowych, co z kolei przekłada się na przyrost tej masy. Ta substancja nie pozostaje też bez znaczenia dla procesu przemiany materii. Tuż po zażyciu efedryny wzrasta ciepłota ciała, a w konsekwencji szybciej przebiega rozkład tkanki tłuszczowej. Te właściwości anaboliczne sprawiają, że nie rozpada się jednocześnie tkanka mięśniowa.
Efedryna jako środek dopingujący
Efedryna nie występuje w sprzedaży jako powszechnie dostępny suplement diety. Znajduje się na liście substancji zabronionych, uznanych za środki dopingujące.
Efedryna jako lek – przeciwwskazania
Najważniejszym przeciwwskazaniem do stosowania substancji jest nadwrażliwość na nią samą i inne podobne związki, jak również:
- niedokrwienie mózgu;
- nadciśnienie (efedryna już sama w sobie powoduje wzrost ciśnienia tętniczego);
- nadczynność tarczycy;
- niewydolność wieńcowa;
- jaskra;
- przerost prostaty;
- zaburzenia rytmu serca.
Jeśli pacjent został znieczulony cyklopropanem albo halotanem, efedryna może powodować równie szkodliwe działania niepożądane.
Negatywne skutki efedryny
Szczególną ostrożność w dawkowaniu substancji należy zachować w przypadku dławicy piersiowej, stwardnienia tętnic czy nadciśnieniem. Działanie efedryny może negatywnie wpłynąć na pracę układu sercowo-naczyniowego, dlatego każdy objaw duszności czy bólu w klatce piersiowej należy jak najszybciej zgłosić lekarzowi. Efedryna zwiększa poziom glukozy we krwi, dlatego osoby z cukrzycą powinny uważać z jej zażywaniem ze względu na ryzyko pojawienia się hipoglikemii.
Działania niepożądane i skutki uboczne
Stosowanie efedryny może powodować szereg skutków ubocznych zagrażających zdrowiu, a nawet życiu. Jeśli środek zażywa się w stosunkowo krótkim okresie, mogą wystąpić:
- bóle głowy;
- biegunka;
- wymioty;
- nudności.
Z racji tego, że efedryna działa zwiotczająco na pęcherz moczowy i zwieracz, mężczyźni mogą borykać się z problemami w oddawaniu moczu oraz kłopotami z potencją. Z kolei długotrwałe zażywanie środków zawierających efedrynę niekorzystnie wpływa na układ krążenia, wywołując m.in. arytmię serca czy niewydolność układu oddechowego. Paradoksalnie substancja jest stosowana przy leczeniu zakażenia dróg oddechowych – jako składnik preparatów złożonych o odpowiednim działaniu obkurczającym naczynia krwionośne przy zapaleniu błon śluzowych.
Pozostałe skutki uboczne
Inne skutki uboczne działania efedryny to:
- bezsenność;
- suchość w ustach;
- nagłe zmiany ciśnienia;
- drżenie rąk;
- halucynacje;
- nerwowość;
- podniecenie;
- zmiany skórne;
- zmniejszenie łaknienia;
- podwyższenie stężenia insuliny we krwi.
Ważny jest fakt, że efedryna z czasem może być w pełni tolerowana przez organizm. Nabywa on odporności przez początkowe dawki i żeby później uzyskać ten sam efekt, należy je regularnie zwiększać. Niestety może to skutkować nasileniem niepożądanych reakcji, a w konsekwencji wyniszczenia organizmu.
Jak dawkować efedrynę?
Środki z efedryną można przyjmować w kilku postaciach:
- doustnie;
- dożylnie;
- donosowo;
- domięśniowo;
- podskórnie.
Zalecana dawka uzależniona powinna być od:
- rodzaju leczenia;
- jednostki choroby;
- masy ciała;
- wieku;
- ewentualnych chorób współistniejących.
Doustne przyjmowanie powinno być oparte na dawkach dobowych i u osób dorosłych wynosić od 50 mg do 100 mg efedryny w postaci chlorowodorku. Z kolei efedryna półwodna powinna zawierać się w dawce 15 mg na dobę. W formie kropli do nosa substancja powinna być przyjmowana przez dorosłych w liczbie 1–3 krople do każdego otworu nosa 5 razy w ciągu doby. Podawanie efedryny domięśniowo lub podskórnie powinno uwzględniać u dorosłych 12,5 mg do 150 mg w dawkach podzielonych. Dożylnie będzie to od 2, 5 mg do 30 mg.
Efedryna – jak można ją zdobyć?
Należy pamiętać, że efedryna jako składnik preparatów w postaci roztworów do wstrzykiwań jest dostępna wyłącznie za okazaniem recepty. Aby móc sprzedawać tego rodzaju substancje jako leki, trzeba należeć do grona osób oficjalnie i legalnie prowadzących obrót produktami leczniczymi. Stosowny dokument uprawniający do nabycia środka zawierającego efedrynę można uzyskać od lekarza specjalisty lub innych osób uprawnionych do wystawiania recept.
Efedryna jest pochodną fenyloetyloaminy stosowaną jako środek zmniejszający apetyt, zwiększający uwagę czy koncentrację i ogólną wydolność organizmu, jednak znajduje także szerokie zastosowanie w lecznictwie. Należy pamiętać, że substancję tę bardzo łatwo jest przedawkować, co może bardzo niekorzystnie wpłynąć na stan organizmu.
Zobacz też:
- Lidokaina i jej zastosowania. Jak uzyskać miejscowe znieczulenie i na jakie działania niepożądane należy uważać?
- Morfina to narkotyk łagodzący ból nowotworowy. Jakie dokładnie jest zastosowanie morfiny i przeciwwskazania w jej zażywaniu?
- Propofol to lek stosowany u pacjentów na oddziałach intensywnej terapii. Jak go dawkować i jakie są ku temu wskazania?
- Czym jest Nimesil? Jak działa ten lek przeciwbólowy? Kiedy i jak go stosować?
- Czym jest atropina i jakie przeciwwskazania obowiązują w jej stosowaniu? Poznaj zastosowanie atropiny
- Nalokson – substancja przeciwdziałająca opioidom. Jak dokładnie działa chlorowodorek naloksonu jako roztwór?
- Clonazepam jako lek na padaczkę i inne zaburzenia neurologiczne. Jaką substancję czynną posiada i jak go dawkować?
- Drotaweryna jest lekiem o działaniu rozkurczowym. Poznaj działanie jej substancji czynnej w formie tabletek powlekanych
