Neuroinfekcja nie zawsze musi być poważna, jednak warto szybko ją zdiagnozować i z nią walczyć. Może mieć bowiem poważne konsekwencje zdrowotne w przyszłości. Dowiedz się więcej z artykułu.
Neuroinfekcje to choroby infekujące ludzki układ nerwowy. Tego rodzaju infekcje są szczególnie niebezpieczne, ponieważ najczęściej mają bezpośredni wpływ na funkcjonowanie mózgu. To sprawia, że nawet po wyleczeniu neuroinfekcja może wywołać kłopoty zdrowotne w przyszłości, jak np. zapalenie opon mózgowych. Spośród licznych powikłań wyróżnia się między innymi padaczkę, wodogłowie lub zaburzenia mowy.
Neuroinfekcja – co to jest?
Neuroinfekcje to nic innego jak choroby zakaźne atakujące układ nerwowy. Najczęściej wywoływane są przez wirusy i bakterie, mogą powodować je również grzyby, pierwotniaki i pasożyty. Mają bardzo szeroki zakres działania, mogą zaatakować każde piętro układu nerwowego:
- ośrodkowego (centralnego) układu nerwowego – mózgu i rdzenia kręgowego,
- obwodowego układu nerwowego – nerwy czaszkowe oraz rdzeniowe.
Rodzaje neuroinfekcji
Neuroinfekcja jest klasyfikowana według trzech kryteriów – w zależności od rozległości i lokalizacji, przebiegu oraz etiologii. Poniżej można się zapoznać z tymi podziałami.
Ze względu na rozległość i lokalizację:
- rozlane – zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenie mózgu, zapalenie rdzenia kręgowego;
- ograniczone – ropień mózgu, ropień zewnątrzoponowy, ropień podtwardówkowy.
Ze względu na etiologię wyróżnia się neuroinfekcje:
- bakteryjne;
- grzybicze;
- pasożytnicze;
- wirusowe;
- prionowe.
Ze względu na charakter przebiegu:
- ostry – dni i godziny,
- przewlekły – dni i tygodnie.
Neuroinfekcja – objawy
Zazwyczaj neuroinfekcja rozpoczyna się od osłabienia. Następnie mogą pojawić się:
- nudności;
- gorączka;
- bóle mięśni;
- nadmierne pocenie się;
- wybroczyny skórne.
Równie często chorzy skarżą się na sztywność karku. Jednak należy mieć na uwadze, że wszystko zależy od stanu pacjenta, więc objawy mogą się nieco różnić w poszczególnych przypadkach.
Wspólne cechy neuroinfekcji
Poza wcześniej wymienionymi objawami możemy wyróżnić jeszcze inne cechy łączące różne neuroinfekcje. Są to:
- wysoka gorączka;
- obszar procesu chorobowego, który może obejmować opony mózgowo-rdzeniowe, mózg i rdzeń przedłużony;
- różna długość okresu wylęgania się;
- dynamiczny przebieg od łagodnego do bardzo ciężkiego, ze śmiercią pacjenta włącznie;
- trudności w postawieniu jednoznacznej diagnozy;
- przebieg zależny od stanu ogólnego pacjenta;
- znaczne obniżenie odporności organizmu.
Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych
Prawdopodobnie jest to najpopularniejsza infekcja układu nerwowego. Powstaje wskutek stanu zapalnego wywołanego przez drobnoustroje, które przedostały się do płynu mózgowo-rdzeniowego (PMR). Obejmuje opony:
- pajęczą;
- miękką;
- przestrzeń podpajęczynówkową.
Nieleczona neuroinfekcja szerzy się na tkankę nerwową mózgu, czyli wywołuje zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych oraz mózgu. Można wskazać trzy podstawowe rodzaje zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych:
- wirusowe;
- bakteryjne – ropne lub nieropne;
- grzybicze.
Chorobą można się zarazić poprzez bliski kontakt z osobą zakażoną lub nosicielem konkretnej bakterii. Do bezpośredniego przekazania patogenu może dojść w trakcie kichania, pocałunku lub picia z jednej butelki.
Przyczyny bakteryjnego zapalania opon mózgowo-rdzeniowych
Można wyróżnić wiele przyczyn, które zwiększają prawdopodobieństwo zachorowania na bakteryjne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych. Są to m.in.:
- inne choroby – nowotwór, marskość wątroby, cukrzyca;
- zabiegi neurochirurgiczne;
- ostre lub przewlekłe zapalenie zatok albo zapalenie ucha środkowego;
- spędzanie czasu w dużych skupiskach ludzi, co sprzyja zakażeniu meningokokami;
- terapia immunosupresyjna;
- urazy czaszki, szczególnie pęknięcia kości czaszki.
Przyczyny wirusowego zapalania opon mózgowo-rdzeniowych
Do najczęstszych przyczyn wirusowego zapalenia opon mózgowych w Polsce zaliczają się:
- enterowirusy (Coxsackie i ECHO);
- wirus nagminnego zapalenia ślinianek (świnki);
- arbowirusy, w tym wirus kleszczowego zapalenia mózgu (KZM);
- wirus opryszczki zwykłej (HSV);
- wirus ospy wietrznej i półpaśca (VZV);
- wirus Ebsteina i Barr (EBV);
- wirus cytomegalii (CMV);
- ludzki wirus herpes typu 6 (HHV-6);
- adenowirusy – bardzo rzadko i głównie u osób z obniżoną odpornością.
Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych – objawy
Objawy są podobne niezależnie od tego, za pomocą którego patogenu organizm został zainfekowany. Pierwsze symptomy pojawiają się po upływie 2–5 dni od zarażenia. Znamienne dla tej neuroinfekcji objawy neurologiczne to:
- sztywność i bolesność karku;
- senność;
- rozdrażnienie;
- gorączka;
- odgięciowe ułożenie głowy;
- wygórowanie ciemienia;
- drgawki;
- uogólniona hipo/hipertonia;
- brak apetytu;
- nudności;
- bóle głowy;
- apatia;
- zaburzenia świadomości;
- objawy ogniskowe – hemiplegia, zaburzenia okoruchowe, porażenie innych nerwów czaszkowych.
Leczenie zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych
W zależności od rodzaju zapalenia terapia stosowana przez lekarza będzie inna. Ponadto warunkuje to również ogólny stan pacjenta (dodatkowe choroby, przyjmowane leki, stadium rozwoju zapalenia mózgu). Mimo to zazwyczaj niemalże natychmiast jest wdrażana farmakoterapia, która ma na celu wyeliminowanie stanu zapalnego i zminimalizowanie ryzyka długotrwałych powikłań. W znacznej większości przypadków pacjenci są hospitalizowani, gdzie są pod stałą obserwacją i kontrolą specjalistów.
Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych – profilaktyka
Zdecydowanie najlepszą metodą zapobiegania zarażeniu bakteryjnym zapaleniem opon mózgowych są szczepienia ochronne:
- szczepionka Hib przeciwko Haemophilus influenzae typu B;
- dwa rodzaje szczepionek przeciw pneumokokom;
- szczepionki przeciw meningokokom.
Poza tym nie można zapominać o przestrzeganiu elementarnych zasad higieny, przede wszystkim przez osoby, które mają bądź miały niedawno kontakt z osobą chorującą na zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych.
Neuroinfekcje – powikłania
Niestety neuroinfekcje mogą skutkować trwałymi ograniczeniami umysłowymi lub fizycznymi. Z tego powodu tak ważna jest szybka interwencja lekarza i natychmiastowe wdrożenie niezbędnej farmakoterapii. Obecnie najtrudniejsze w zwalczaniu są zakażenia bakteryjne. Wynika to z dużej częstotliwości występowania, skomplikowanego przebiegu oraz nieustannie narastającej oporności na antybiotyki. Należy podkreślić, że neuroinfekcje występujące u dzieci (spowodowane np. ospą, grypą, opryszczką) mogą mieć tragiczne konsekwencje. Należą do nich m.in.: niedowłady, zaburzenia poznawcze, epilepsja, a w najgorszym wypadku nawet zgon.
W kontekście powikłań wywoływanych przez zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych należy zauważyć, że największe ryzyko ich wystąpienia pojawia się w przypadku infekcji o podłożu bakteryjnym oraz grzybiczym. Natomiast wirusowe ma znacznie lżejszy przebieg i z reguły nie powoduje długotrwałych ubytków zdrowotnych.
Neuroinfekcja to specyficzny rodzaj choroby, ale w żadnym wypadku nie należy go bagatelizować, bo ryzyko zachorowania jest stosunkowo duże. Dlatego, jeżeli zauważysz u siebie lub swojego dziecka niepokojące objawy, natychmiast udaj się na wizytę do specjalisty, który zajmie się postawieniem diagnozy i wdrożeniem odpowiedniego leczenia. Ponadto zawsze przestrzegaj zasad higieny i jeżeli możesz, to skorzystaj ze szczepień ochronnych, aby zapobiec zachorowaniu na zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych.
Zobacz też:
- Sztywność karku – przyczyny i leczenie
- Borelioza – objawy i leczenie
- Gorączka krwotoczna to nie tylko Ebola i Denga. Czy to realne zagrożenie? Występowanie, objawy zakażenia i profilaktyka
- Ospa wietrzna u kobiet w ciąży. Jakie ryzyko niesie ze sobą ospa w ciąży dla ciężarnych oraz płodu?
- Grypa typu A i grypa typu B – objawy, leczenie, powikłania
- Ośrodkowy układ nerwowy – budowa i funkcje OUN. Poznaj anatomię oraz częste choroby układu nerwowego!
- Wirus grypy – typy wirusa, drogi zakażenia, leczenie. Jak postępować w przypadku zachorowania na grypę?
- Wymaz z gardła – co wykrywa i czy jest bolesny?
