Maurice Raynaud po raz pierwszy zauważył i opisał pewne nietypowe objawy u swoich pacjentów w 1862 roku. Dotyczyły one nagłego blednięcia skóry palców. Lekarz powiązał tę dolegliwość ze skurczem naczyń krwionośnych w rękach lub stopach. Z czasem objaw ten zaczęto nazywać właśnie jego nazwiskiem. Okazało się jednak, że syndrom Raynauda jest zjawiskiem znacznie bardziej skomplikowanym, niż mogłoby się początkowo wydawać. Mimo że badania nad nim wciąż trwają, nadal nie ustalono żadnej pewnej przyczyny tego zjawiska.
Syndrom Raynauda a choroba Raynauda
Na początku należy rozróżnić te dwa zjawiska. Choroba Raynauda, znana też jako pierwotny objaw Raynauda, pojawia się z nieznanych przyczyn, jako niezależna dolegliwość. Może spotkać osoby w każdym wieku, nawet młodzież w wieku nastoletnim. Natomiast syndrom Raynauda (zwany też zespołem Raynauda) nie jest zjawiskiem samoczynnym. Towarzyszy innym stanom chorobowym w ciele.
Objaw Raynauda – czym jest?
Te dwie przypadłości charakteryzuje jedna wspólna dolegliwość – objaw Raynauda. Jest to zaburzenie, które powoduje zblednięcie palców u rąk lub stóp – rzadziej również uszu i nosa. Spowodowane jest to nieprawidłowo intensywnym skurczem naczyń krwionośnych. W przypadku choroby Raynauda występuje obustronnie, natomiast syndrom Raynauda objawia się niesymetrycznie – najczęściej u osób powyżej 30. roku życia.
Syndrom Raynauda – objawy
Syndrom Raynauda występuje z innymi stanami chorobowymi. Dlatego objawy syndromu Raynauda są często bardziej zaostrzone. Objaw Raynauda może być wówczas silniejszy i trwać dłużej – w niektórych przypadkach niedokrwienie palców prowadzi do owrzodzeń, blizn, a nawet martwicy. Objawy syndromu Raynauda zauważane są wraz z innymi dolegliwościami, charakterystycznymi dla choroby współtowarzyszącej.
Zespół Raynauda – przyczyny
Bezpośrednią przyczyną zespołu Raynauda jest nagły skurcz naczyń krwionośnych. Dokładne przyczyny leżące u podłoża tego problemu nie zostały nadal zbadane. Według naukowców można jednak wyróżnić pewne czynniki powiązane z występowaniem tego zjawiska. Należą do nich:
- niestandardowo duża aktywność współczulnego układu nerwowego;
- niskie temperatury otoczenia (według badań syndrom Raynauda występuje tylko u około 3–4% społeczeństwa. Wartość ta jednak wzrasta nawet do około 30% w krajach z chłodnym klimatem);
- dysfunkcja śródbłonka;
- zaniżona produkcja substancji wazodylatacyjnych;
- zwiększona produkcja substancji wazokonstrykcyjnych;
- migrenowe bóle głowy;
- choroby tkanki łącznej;
- choroby naczyniowe;
- choroby krwi;
- schorzenia układu nerwowego;
- niektóre nowotwory i choroby zakaźne;
- przyjmowanie pewnych rodzajów leków;
- narażenia zawodowe (takie jak wibracje i urazy rąk, zatrucia metalami ciężkimi, czy nawet gra na instrumentach).
Choroba czy syndrom Raynauda? Diagnostyka
Schorzenie to można pomylić z innymi dolegliwościami. Jeżeli więc zauważysz u siebie blednięcie palców, warto wykonać badania diagnostyczne. Dopiero na ich podstawie można wdrożyć odpowiednią terapię. Postępowanie różni się też w zależności od tego, czy jest to choroba, czy syndrom Raynauda. W tym drugim przypadku należy skupić się na wyleczeniu schorzenia, które go wywołało.
Diagnostyka problemu zaczyna się od wywiadu z pacjentem. Następnie lekarz zleca badanie przebiegu naczyń krwionośnych w miejscach występowania objawów. Wykonuje się też próby prowokacyjne i badania laboratoryjne krwi.
Leczenie objawu Raynauda
Jeżeli zauważysz u siebie syndrom Raynauda, leczenie najlepiej rozpocząć od prostych metod niefarmakologicznych. Obejmują one:
- unikanie ekspozycji na zimno (odpowiednia izolacja mieszkania, ciepły ubiór, gorące napoje itp.);
- wykluczenie kofeiny i tytoniu;
- delikatne ćwiczenia i wymachy mające na celu przywrócenie właściwej cyrkulacji krwi;
- unikanie sytuacji i zachowań, które wywołują atak. Czasem warto rozważyć psychoterapię, która ma na celu zredukowanie stresu.
Metody farmakologiczne i chirurgiczne w leczeniu objawu Raynauda
Po ustaleniu przyczyny zespołu Raynauda należy skupić się na jej zlikwidowaniu. Lekarz zaleci możliwie najlepsze postępowanie w twoim przypadku. Może to być m.in.:
- przyjmowanie blokerów kanału wapniowego lub blokerów alfa-adrenergicznych;
- stosowanie azotanów;
- podawanie innych środków farmakologicznych:
- kwasu acetylosalicylowego;
- heparyny;
- pentoksyfiliny;
- syntetycznych analogów prostaglandyn;
- leczenie chirurgiczne – w przypadkach zagrażających amputacją stosuje się procedurę odnerwienia współczulnego.
Syndrom Raynauda może towarzyszyć różnym stanom chorobowym. Natomiast choroba Raynauda to schorzenie pierwotne. Ich przyczyny i sposoby leczenia wyglądają nieco inaczej – łączy je jednak objaw Raynauda, czyli blednięcie palców u rąk lub stóp. Przeważnie nie jest to groźne zjawisko – często ustępuje samoczynnie. Ważne jest jednak rozpoznanie zjawiska i wdrożenie odpowiedniego leczenia. W przeciwnym przypadku ostre napady mogą doprowadzić do trwałych uszkodzeń kończyn i konieczności ich amputacji. Są to jednak przypadki niezwykle rzadkie.
Zobacz też:
- Syndrom Pataua, czyli trisomia chromosomu 13. – jedna z najcięższych wad wrodzonych
- Syndrom śpiącej królewny – czy można spać przez kilka miesięcy? Poznaj zespół Kleinego-Levina
- Pęknięte naczynko w oku – kiedy należy mu się bardziej przyjrzeć?
- Syndrom kuwady – czy mężczyzna też może być w ciąży? Co to jest zespół kuwady i jak sobie z nim radzić?
- Syndrom Touretta – jak go wykryć? Diagnoza, przyczyny i metody leczenia
- Syndrom Marfana – codzienność z chorobą. Jak objawia się zespół Marfana i czy można go leczyć?
- Syndrom zachodzącego słońca – kiedy udać się do lekarza?
- Syndrom obcej ręki, czyli kiedy moja ręka nie należy do mnie – zaburzenie na granicy szaleństwa
