Czy wiesz z czym wiąże się zdiagnozowany zespół Aspergera? Warto zdobyć więcej informacji na ten temat, by wiedzieć, jak zachowywać się w stosunku do osoby, i której występuje. Syndrom Aspergera jest ściśle wiąże się ze spektrum autyzmu. Odmienna nazwa znaczy jednak, że zachodzą między nimi pewne różnice. Dowiedz się więcej o tym zaburzeniu – naucz się je rozpoznawać i odpowiednio reagować.
Zespół Aspergera – co to właściwie jest?
Zespół Aspergera został po raz pierwszy w historii opisany przez Hansa Aspergera w 1944 roku. Zaburzenie to nie doczekało się jednak głębszej analizy ani badań jeszcze przez parę lat. Po raz pierwszy od daty tej oryginalnej publikacji termin ten został użyty w 1981 roku przez Lornę Wing. Zauważyła one pewne objawy u dzieci ze spektrum autyzmu, które pasowały do tych opisanych wcześniej przez Aspergera.
Syndrom Aspergera a spektrum autyzmu
Najprościej rzecz ujmując, syndrom Aspergera to całościowe zaburzenie rozwoju, które mieści się w spektrum autyzmu. Posiadają one wspólne cechy, takie jak problemy społeczne i ogólne wycofanie. Zespół Aspergera przeważnie pozwala jednak normalnie, samodzielnie funkcjonować. Syndrom Aspergera najczęściej definiuje się jako wszelkie stosunkowo łagodne zaburzenia rozwoju. Typowym objawem jest trudność lub nieumiejętność w nawiązywaniu kontaktów społecznych. Co ciekawe, zespół Aspergera częściej dotyka płeć męską niż żeńską.
Zespół Aspergera – objawy
Na początku rozwoju zaburzenia objawy zespołu Aspergera mogą wydawać się mało istotne lub nawet niezauważalne. Rodzice często tłumaczą takie zachowanie stresem, przeżytą traumą lub przypisują je specyficznemu charakterowi dziecka. Wraz z rozwojem zaburzenia i dorastaniem, objawy mogą jednak w dość znacznym stopniu utrudniać normalne funkcjonowanie.
Typowe objawy zespołu Aspergera obejmują:
- zaburzenia społeczne, w tym m.in. brak chęci współpracy w grupie;
- trudności w akceptowaniu zmian w swoim otoczeniu;
- utrudnioną komunikację niewerbalną – odnosi się to chociażby do utrzymywania kontaktu wzrokowego, ekspresyjnej mimiki twarzy i gestykulacji czy też rozumienia bliskości;
- ograniczoną elastyczność myślenia – stwierdza się tu jednocześnie brak upośledzenia umysłowego;
- zaburzenia mowy i języka – szczególnie w kwestii rozumowaniu przenośnych i ukrytych znaczeń, pedantyczna mowa lub nietypowa charakterystyka głosu;
- zawężone zainteresowania, czasem uznawane wręcz za obsesyjne;
- ograniczoną empatię;
- powtarzające się zachowania – często wykonywane w sposób rutynowy, identyczny;
- rzadziej – niezdarność ruchową.
Syndrom Aspergera wiąże się też często z zespołem sawanta. Jest to sytuacja, w której IQ danej osoby jest stosunkowo niskie lub co najwyżej przeciętne. Posiada ona jednocześnie wysokie umiejętności lub zdolności umysłowe w jednej, konkretnej dziedzinie. Można nawet w danej branży uznawać ją za geniusza. Takie ponadprzeciętne kompetencje przy zaburzeniu Aspergera występują m.in. w matematyce, plastyce lub muzyce.
Zespół Aspergera u dzieci
Pierwsze objawy syndromu Aspergera można zauważyć już na pierwszych etapach rozwoju dziecka. Nie są one jednak tak wyraźne, jak w przypadku poważniejszych zaburzeń związanych ze spektrum autyzmu. Rozwój mowy i poznawczy przebiega w sposób bardziej zbliżony do normy niż w cięższych przypadkach tego ostatniego. Zespół Aspergera u dzieci raczej nie opóźnia nauki mowy ani nie utrudnia logicznej komunikacji.
Dla porównania – zaawansowane spektrum autyzmu przejawia się często niskim ilorazem inteligencji. Stanowi to dość sporą przeszkodę w nauce mowy i prawidłowym rozwoju ogólnym.
Zespół Aspergera – objawy u dorosłych
Dorośli ludzie z syndromem Aspergera często uchodzą po prostu za ekscentryków i introwertyków. Rzadko są to osoby z wyraźnym, stwierdzonym zaburzeniem osobowości. Charakterystyczne są tu stałe, często niezwykłe zainteresowania. Takie osoby skupiają całą swoją uwagę na swoich pasjach i hobby.
Zespół Aspergera u dorosłych objawia się tym samym rodzajem trudności w przeciągu trwania całego życia. Mógł być on zauważony już we wczesnym dzieciństwie i utrzymuje się do późniejszych lat. W wielu przypadkach takie zaburzenia mogą w ogóle nie zostać uznane za nieprawidłowość funkcjonowania.
Zespół Aspergera – przyczyny występowania
Syndrom Aspergera nie jest zaburzeniem dziedzicznym. Można jednak odziedziczyć rodzinne skłonności do zaburzeń ze spektrum autyzmu. Nie istnieją jeszcze wystarczające badania, które jasno określałyby przyczyny tego zjawiska. Naukowcy wyróżniają następujące, potencjalne przyczyny zespołu Aspergera:
- choroby takie jak toksoplazmoza, cytomegalia, ospa wietrzna, celiakia lub różyczka przebyta podczas życia płodowego;
- uraz okołoporodowy lub zaistniały jeszcze przed narodzinami;
- poród wywołany, ciąża niedonoszona lub przenoszona, poród pośladkowy lub niska waga urodzeniowa;
- predyspozycje wrodzone, które zwiększają prawdopodobieństwo powstania zaburzenia na skutek oddziaływania wpływów środowiskowych w późniejszym życiu;
- zakażenie metalami ciężkimi;
- mutacja genetyczna chromosomów 3, 4, 7 i 11;
- uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego;
- zaburzenia procesów biochemicznych i neurochemicznych, w szczególności problemy z przemianą serotoniny;
- reakcje poszczepienne;
- infekcje mózgu.
Zwiększone szanse na wystąpienie zespołu Aspergera u dzieci pojawiają się także w przypadku, gdy wiek ojca przy poczęciu przekraczał 40. rok życia. Zjawisko to uznaje się obecnie za zaburzenie wieloczynnikowe o charakterze neurorozwojowym, bez jednego, konkretnego źródła. Na tym podłożu wykluczono takie czynniki, jak:
- traumy fizyczne;
- błędy wychowawcze;
- oziębłość uczuciowa rodziców.
Przeżycia i bodźce zewnętrzne doświadczone w trakcie życia nie powodują tego zaburzenia.
Zespół Aspergera a inne zaburzenia – diagnoza
Konkretne granice syndromu Aspergera są raczej nieostre i trudne do wyznaczenia. Podobne objawy mogą oznaczać też:
- autyzm wysokofunkcjonujący;
- hiperleksję;
- zaburzenie semantyczno-pragmatyczne;
- upośledzenie zdolności niewerbalnego uczenia się;
- ADHD;
- reaktywne zaburzenie przywiązania i inne dysfunkcje emocjonalne.
Jest to temat bardzo złożony, a w wielu przypadkach jednoznaczna diagnoza jest niezwykle trudna.
Jak żyć z syndromem Aspergera?
Aktualnie dostępnych jest kilka metod leczenia zespołu Aspergera. Wybór konkretnej terapii zawsze uzależniony jest od indywidualnego stanu pacjenta. Do najczęściej wykorzystywanych sposobów postępowania należą:
- metoda behawioralno-poznawcza – zmiana sposobu kształtowania myśli pacjenta zarówno na temat jego własnej osoby, jak i otaczającego go świata. Kluczowa jest tutaj pomoc w zmianie utartych, potencjalnie szkodliwych schematów myślowych;
- integracja sensoryczna – metoda używana raczej przy dzieciach z zespołem Aspergera. Ma na celu poprawę koordynacji ruchowej oraz analizę docierających do mózgu bodźców;
- trening umiejętności społecznych – ćwiczenie dyskutowania, krytykowania, nawiązywania znajomości. Sprowadza się do zwiększenia swobody w kontaktach międzyludzkich;
- terapia metodą kognitywną – prowadzący terapeuta stwarza akceptującą atmosferę wokół pacjenta i pomaga zaspokoić wszystkie jego unikalne potrzeby. To leczenie ma na celu wspomaganie osób z syndromem Aspergera, aby umożliwić im odpowiedni rozwój, dopasowany do własnych predyspozycji;
- terapia behawioralna – stosowanie pozytywnego wzmacniania, które ma doprowadzić do zmiany aktualnych zachowań na takie, które są akceptowalne społecznie. Jest to terapia, która skupia się na wprowadzeniu prawidłowych, mechanicznych odruchów – nie na spełnianiu unikalnych potrzeb pacjenta ani uczeniu zrozumienia ludzi w jego otoczeniu.
Syndrom Aspergera nazywany jest też łagodnym autyzmem. Te dwa zaburzenia mają ze sobą sporo wspólnego. Zespół Aspergera przeważnie nie uniemożliwia jednak normalnego, samodzielnego funkcjonowania w życiu zawodowym i prywatnym. Co prawda osoby z tą przypadłością mają trudności ze swobodnym funkcjonowaniem w społeczeństwie, a czasem też ze sprawnym uczeniem się. Nie są one jednak na tyle uwydatnione, by odczuwalnie utrudniać codzienność.
Zobacz też:
- Syndrom obcej ręki, czyli kiedy moja ręka nie należy do mnie – zaburzenie na granicy szaleństwa
- Syndrom zachodzącego słońca – kiedy udać się do lekarza?
- Syndrom odstawienia alkoholu – co warto o nim wiedzieć?
- Syndrom dziecka potrząsanego – czy może być groźny dla jego życia?
- Syndrom śpiącej królewny – czy można spać przez kilka miesięcy? Poznaj zespół Kleinego-Levina
- Syndrom Alicji w Krainie Czarów – gdy rzeczywistość nie jest taka, jak Ci się wydaje…
- Syndrom dziecka alkoholika – jak wygląda życie dorosłych dzieci alkoholików? Objawy i sposoby pomocy
- Syndrom FAS, czyli dlaczego kobieta ciężarna nigdy nie powinna pić alkoholu
