NZK określamy stan, w którym dochodzi do zatrzymania efektywnej pracy serca. Nagłe zatrzymanie krążenia krwi jest bardzo niebezpieczne dla życia pacjenta, dlatego najważniejsza jest szybka i właściwa reakcja. Sprawdź, jak przeprowadzić czynności ratunkowe!
Nagłe zatrzymanie krążenia krwi, czyli NZK, jest stanem zagrażającym zdrowiu i życiu. Ustanie efektywnej pracy serca może prowadzić do niebezpiecznego niedotlenienia. Wynikiem mogą być uszkodzenia mózgu i innych narządów, a nawet śmierć pacjenta. Podjęcie właściwych czynności ratunkowych może uratować życie! Czym jest defibrylacja i urządzenie AED? Jak przeprowadzić resuscytację (RKO)? Jakie mogą być przyczyny i objawy NZK? Dowiedz się, jak reagować na problemy z zatrzymaniem krążenia krwi!
Czym jest NZK?
NZK to skrót od nagłego zatrzymania krążenia krwi. Jest to stan patologiczny, w którym mięsień sercowy przestaje kurczyć się prawidłowo. Nieoczekiwane ustanie funkcji serca zaburza funkcjonowanie wszystkich pozostałych układów i prowadzi do zagrożenia zdrowia i życia. Niepoprawne działanie układu krążenia obserwowane jest zarówno u seniorów, jak i młodszych osób. Najczęściej NZK ma podłoże kardiologiczne, jednak przyczyny mogą być inne.
Objawy NZK
W wyniku stanu chorobowego, w którym dochodzi do nagłego zatrzymania mechanicznej czynności serca, występuje kilka charakterystycznych symptomów. Do objawów świadczących o NZK zaliczamy:
- utratę świadomości;
- brak reakcji na bodźce;
- brak wyczuwalnego oddechu;
- oddech agonalny, czyli bardzo ciężki oddech połączony z mimowolnymi ruchami mięśni oraz wokalizacją;
- brak wyczuwalnego tętna na dużych tętnicach;
- utratę przytomności.
Wczesne objawy mogące zwiastować NZK
Istnieją również pewne symptomy, które mogą świadczyć o nadchodzących problemach z krążeniem krwi. NZK może być poprzedzone:
- zmęczeniem;
- bólem w klatce piersiowej;
- kołataniem serca;
- szmerem nad sercem;
- dusznościami;
- zmniejszeniem aktywności fizycznej;
- wzrostem ciśnienia tętniczego.
Wszystkie nieprawidłowości związane z samopoczuciem i pracą serca powinny być więc jak najszybciej konsultowane z lekarzem. Prawidłowa diagnoza i szybkie wprowadzenie leczenia może uchronić życie pacjenta.
Nagłe zatrzymanie krążenia krwi – przyczyny sercowe pierwotne i wtórne
Najczęściej do NZK dochodzi u osób po 40. roku życia. Nie jest to jednak regułą. Zdarza się, że nagłe zatrzymanie krążenia krwi występuje u osób młodych. Niestety w ich przypadku rokowanie nie są najlepsze – odnotowuje się znacznie wyższą śmiertelność. NZK może wystąpić u pozornie zdrowych osób, ale zwykle ma podłoże kardiologiczne i jest pierwszym symptomem innych chorób. Jednak nawet bez obciążeń kardiologicznych mogą wystąpić zaburzenia rytmu serca, a nawet nagłe zatrzymanie pracy mięśnia sercowego. Wyróżniamy przyczyny pierwotne i wtórne.
Pierwotne przyczyny NZK
Pierwotną przyczyną określamy stan, w którym dochodzi do bezpośredniego uszkodzenia serca. NZK może być pierwszym objawem choroby wieńcowej. W tej grupie wyróżniamy:
- zawał serca;
- anomalie ściany naczyń
- zaburzenia rytmu serca;
- migotanie komór;
- częstoskurcz komorowy bez tętna.
Wtórne przyczyny NZK
Wtórne NZK powodowane jest przez przyczyny poza sercowe. Zazwyczaj są one odwracalne. Co to dokładnie oznacza? Usunięcie wyjściowej przyczyny jest możliwe, dzięki czemu po przeprowadzeniu resuscytacji szanse na przeżycie znacznie wzrastają. W większości przypadków NZK u dzieci mamy do czynienia z wtórnymi przyczynami, np. niewydolnością oddechową spowodowana obecnością ciała obcego w drogach oddechowych. Do przyczyn wtórnych należą:
- hipowolemia;
- hipotermia;
- zaburzenia równowagi elektrolitowej i metaboliczne;
- hipoglikemia;
- zatrucia;
- zator tętnicy płucnej;
- tamponada serca;
- odma opłucnowa.
Konsekwencje nagłego zatrzymania krążenia krwi
Następstwa nagłego zatrzymania krążenia krwi mogą być bardzo niebezpieczne. Rokowania zazwyczaj nie są najlepsze, a stan NZK wiąże się z dużą śmiertelnością. Długotrwałe niedotlenienie i niedokrwienie prowadzi do nieodwracalnych uszkodzeń w obrębie tkanek. Dlatego tak ważne jest jak najszybsze udzielanie pomocy i przywrócenie prawidłowej pracy serca. NZK powoduje zatrzymanie oddechu, niedotlenienie ośrodka układu nerwowego, a nawet zgonu. Przyjmuje się, że do trwałych zmian dochodzi już po 4 minutach od ustania przepływu krwi. Ogromne znaczenie ma więc prawidłowa reakcja świadków zdarzenia.
Pierwsza pomoc przy NZK – algorytm BLS u dorosłych
Do zaburzeń czynności serca może dojść w każdym w miejscu. Wypadki zdarzają się zarówno w domu, jak i w ruchu drogowym czy w miejscach publicznych. Każdy świadek zdarzenia ma obowiązek udzielenia pierwszej pomocy – wynika to z przepisów prawnych. Warto więc poznać zasady postępowania w przypadku NZK oraz zaznajomić się z algorytmem BLS, który zawiera zbiór podstawowych czynności przeznaczonych dla osób bez wykształcenia medycznego. Twoja prawidłowa reakcja może uratować czyjeś życie!
NZK u dorosłego człowieka a algorytm BLS
Algorytm BLS polega na bezprzyrządowym utrzymywaniu drożności dróg oddechowych oraz podtrzymywaniu oddychania i krążenia u osoby z NZK. Do podstawowych czynności należy:
- ocena i zapewnienie bezpieczeństwa sobie, poszkodowanemu i świadkom zdarzenia;
- ocena przytomności;
- udrożnienie dróg oddechowych;
- ocena oddechu (nie dłużej niż 10 sekund);
- rozpoczęcie RKO;
- wezwanie pomocy pogotowia ratunkowego (numer 999 lub 112)
Aby udrożnić oddech, odwróć poszkodowanego na plecy, odchyl głowę do tyłu i utrzymując odgięcie głowy i uniesienie żuchwy, obserwuj, czy podczas wydechu opada jego klatka piersiowa.
Zasady resuscytacji krążeniowo – oddechowej
Aby udzielić niezbędnej pomocy poszkodowanemu, musisz wiedzieć, w jaki sposób dokonać skutecznej i bezpiecznej resuscytacji. W przypadku osób dorosłych stosujemy zasadę 30:2. Uciskanie klatki piersiowej i oddechy powinny być wykonywane w stosunku 30:2. Po wykonaniu 30 uciśnięć klatki piersiowej należy zrobić 2 oddechy ratownicze metodą usta-usta. Pamiętaj, aby nie przerywać resuscytacji aż do momentu:
- przybycia profesjonalnej pomocy;
- przywrócenia oznak życia (poruszanie się, otwieranie oczu, prawidłowy oddech);
- wyczerpania sił (twoje bezpieczeństwo jest na pierwszym miejscu).
Nagłe zatrzymanie krążenia u dzieci – prawidłowy algorytm BLS
Algorytm BLS u dzieci i dorosłych, zgodnie z wytycznymi europejskiej rady resuscytacji, różni się kilkoma elementami. Przede wszystkim, jeśli doszło do NZK, resuscytację należy rozpocząć od 5 oddechów ratowniczych. Po ich wykonaniu należy kontynuować RKO w stosunku 15:2 (15 uciśnięć i 2 oddechy).
Zabiegi resuscytacyjne – technika uciśnięć klatki piersiowej
Prawidłowa technika przywracania czynności mechanicznej serca ma ogromne znaczenie i zwiększa szanse przeżycia. Masaż serca powinno wykonywać się w następujący sposób:
- uklęknij z boku pacjenta i przyłóż swój nadgarstek na środku klatki piersiowej poszkodowanego;
- na ręce ułóż nadgarstek drugiej ręki i spleć palce;
- uciskaj mostek na głębokość około 5 cm z prędkością 100–120 uciśnięć na minutę.
Pamiętaj, aby nie uciskać żeber, brzucha i/lub wyrostka mieczykowatego.
NZK a asystolia – kiedy potrzebna jest defibrylacja?
Przy asystolii dochodzi do braku czynności elektrycznej i mechanicznej serca, dlatego defibrylacja jest nieskuteczna. Jednak przy nagłym zatrzymaniu akcji serca szybkie użycie defibrylatora (3–5 minut od utraty przytomności) zmniejsza zagrożenie życia o nawet 50%. Każda minuta opóźnienia zmniejsza szanse na przeżycie o 10–12%.
Nagłe ustanie krążenia krwi jest zjawiskiem niebezpiecznym. Aby nie doszło do nieodwracalnych uszkodzeń ośrodkowego układu nerwowego, zanim dotrze fachowa pomoc, należy bezwzględnie udzielić poszkodowanemu pierwszej pomocy.
Zobacz też:
- Asystolia – przyczyny, objawy i pierwsza pomoc przy nagłym zatrzymaniu krążenia krwi. Czy defibrylacja przywróci rytm serca?
- Resuscytacja dziecka – jak i kiedy wykonać resuscytację krążeniowo-oddechową u dzieci i niemowląt? Pierwsza pomoc
- RKO – czyli resuscytacja krążeniowo-oddechowa
- BLS – algorytm podstawowych zabiegów resuscytacyjnych
- Defibrylator w miejscach publicznych – zasada działania
- Migotanie komór — zaburzenie pracy serca zagrażające życiu
- Defibrylacja – czym jest, kiedy należy ją wykonać? Jak wygląda defibrylator?
- AVPU, ABCDE i SAMPLE – wstępne oceny przy udzielaniu pierwszej pomocy
