Migotanie komór — zaburzenie pracy serca zagrażające życiu

Migotanie komór, podobnie jak migotanie przedsionków, to poważne zaburzenie cyklu pracy serca. Jakie są jego objawy? Czy można zapobiec chorobie? Jeśli jesteś ciekaw, przeczytaj poniższy tekst.

Arytmia to jedna z najczęstszych diagnozowanych zaburzeń pracy mięśnia sercowego. Zalicza się do nich m.in. migotanie komór serca (VF). Dochodzi do niego na skutek zaburzenia w koordynacji pobudzeń komórek serca, czyli kardiomiocytów. Konsekwencją tego zjawiska jest pojawienie się zwiększonej częstotliwości skurczów serca. To z kolei prowadzi do upośledzenia dostarczenia tlenu do wszystkich struktur organizmu, czyli niedotlenienia. Upośledzenie można zdiagnozować za pomocą badań EKG.

Prawidłowa praca serca vs. migotanie komór

W warunkach fizjologicznych mięsień sercowy kurczy się i rozkurcza dzięki swojej specyficznej budowie. W układzie bodźcoprzewodzącym impuls nerwowy przesyłany jest od węzła zatokowo-przedsionkowego do węzła przedsionkowo-komorowego, a następnie pęczka Hissa i włókien Purkinjego. Najpierw pojawia się zatem skurcz przedsionków, następnie komór, a dalej krew jest wtłaczana do naczyń krwionośnych i ostatecznie do wszystkich tkanek organizmu. Razem z krwią do narządów dostarczany jest tlen i substancje odżywcze, co warunkuje zachowanie homeostazy.

W przypadku, gdy dochodzi do arytmii — migotanie komór — pobudzenie komór następuje ze zbyt dużą częstotliwością, co spowodowane jest nakładaniem na siebie kolejnych impulsów nerwowych. W prostych słowach kolejny skurcz komory następuje w momencie, gdy nie doszło jeszcze do jej pełnego rozkurczu. Zaburza to akcję serca, a tym samym przepływ krwi. Taki częstoskurcz może być konsekwencją zawału serca, porażenia prądem, a także innych wrodzonych wad mięśnia sercowego. Najgroźniejszym powikłaniem może być zatrzymanie krążenia, a nawet zgon.

Przyczyny migotania komór

Arytmia serca jest bardzo często związana z przewlekłą chorobą układu sercowo-naczyniowego, czyli chorobą niedokrwienną serca. Schorzenie doprowadza do zamknięcia naczyń wieńcowych, co upośledza płynne dostarczanie tlenu do komórek mięśnia sercowego. Brak tlenu powoduje stopniowe obumarcie kardiomiocytów. Badania statystyczne pokazują, że na migotanie komór cierpią najczęściej pacjenci, którzy jednocześnie chorują na inne, poważne zaburzenia rytmu serca np. wady w budowie i funkcjonowaniu zastawek.

Czynnikami, które mogą leżeć u podłoża rozwoju migotania komór są:

• zespół wydłużonego QT,
• pierwotne i wtórne zaburzenia pracy serca (kardiomiopatie),
• zawały,
• uzależnienie od narkotyków, zwłaszcza metamfetaminy i kokainy,
• zaburzenia hormonalne,
• choroby wieńcowe,
• zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej (zwłaszcza stężenia magnezu i potasu),
• zespół Brugadów — dziedziczona genetycznie z pokolenia na pokolenia. Choroba polega na nieprawidłowej budowie kanałów jonowych, co prowadzi do niewydolności serca. Pierwsze objawy pojawiają się jednak w dorosłym wieku,
• przewlekłe przyjmowanie niektórych leków, w tym antybiotyków, o działaniu przeciwdepresyjnym i przeciwpsychotycznym.

Czasami lekarze stwierdzają migotanie komór, jednak nie są w stanie dokładnie zweryfikować jego pierwotnej przyczyny. Wówczas mówi się o idiopatycznej postaci choroby. Wówczas nie wiadomo, jaki czynnik spowodował częstoskurcz komór.

Rodzaje migotania komór

Obecnie wyróżnia się dwa rodzaje migotania komór:

• niskonapięciowe migotanie komór — jego przebieg jest podobny do innego schorzenia, jakim jest asystolia. Dochodzi wówczas do zatrzymania akcji serca, której nie jest w stanie przywrócić nawet defibrylacja. Zwykle jest to stan przejściowy,
• wysokonapięciowe migotanie komór — prostsze w diagnozie.

Objawy migotania komór

Na początkowych etapach choroby, może ona nie dawać żadnych, specyficznych objawów. W dużej liczbie przypadków migotanie komór ustępuje samoczynnie. W zaawansowanym stadium, gdy dojdzie do niedokrwienia mogą pojawić się takie objawy jak:

• nagłe omdlenie (bardzo często na skutek wzmożonej aktywności fizycznej),
• silne zawroty głowy,
• nieprawidłowy oddech,
• kołatanie serca.

Gdy dojdzie do utraty przytomności osoby chorej, nie reaguje ona na dotyk i głos. Także wyczucie tętna może być bardzo utrudnione (nawet na tętnicach o największej średnicy). Oddech staje się bardzo spłycony lub trudny do wykrycia.

Jeśli odczuje się pierwsze niepokojące objawy, jak pogorszenie samopoczucia, czy kołatanie serca, należy jak najszybciej zgłosić się do lekarza na konsultacje. Poza przeprowadzeniem wywiadu i wykonaniu podstawowych badań laboratoryjnych zleci on zweryfikowanie pracy serca za pomocą badań EKG. Elektrokardiogram pozwoli na zdiagnozowanie częstoskurczu komorowego, a także innych zaburzeń przewodzenia impulsu elektrycznego w mięśniu sercowym.

Migotanie komór — diagnostyka

Migotanie komór rozpoznaje się dzięki badaniu EKG. Kardiolog widzi na wydruku charakterystyczną, sinusoidalną falę o zwiększonej częstotliwości — od 200 do 300 uderzeń na minutę. Zespół QRS ma w zapisie elektrokardiograficznym ma zatem mocno regularny, powtarzalny kształt.

Leczenie migotania komór

W przypadku nagłego zatrzymania krążenia (NZK), w pierwszej kolejności należy podjąć się resuscytacji krążeniowo-oddechowej (RKO), która jest ważnym elementem pierwszej pomocy. Schemat uciśnięć klatki piersiowej do wykonywanych wdechów (metodą usta-usta) wynosi 30:2. Jeżeli jest to możliwe, warto skorzystać z automatycznego defibrylatora, który bardzo często znajduje się na terenie m.in. placówek państwowych, marketów wielkopowierzchniowych i stacjach benzynowych. Urządzenia te mogą być obsługiwane przez osoby, które nie posiadają wykształcenia medycznego. Są one bardzo łatwe w użyciu, dzięki poleceniom słownym generowanym przez defibrylatory. Jak działa defibrylator? Przez elektrody (przyczepiane do klatki piersiowej osoby poszkodowanej) przepływa prąd o określonych parametrach napięcia i natężenia. Impuls elektryczny pobudza do pracy komórki mięśnia sercowego, co pozwala na przywrócenie prawidłowej pracy serca.

Im szybciej pomoże się osobie poszkodowanej, tym większa szansa na jego przeżycie. Mówi się nawet o tzw. złotych 4 minutach. To czas, w którym należy niezwłocznie podjąć się czynności ratunkowych. Warto przypomnieć, że udzielenie pierwszej pomocy jest w Polsce obowiązkiem świadka. Wstrzymanie się od pomocy grozi karą pozbawienia wolności do lat 3.

Innymi metodami leczenia migotania komór jest:

• ablacja RF (tworzenie w sercu niewielkich blizn za pomocą elektrody),
• wszczepienie kardiowertera-defibrylatora,
• farmakologia,
• stworzenie pomostu między aorta a naczyniami wieńcowymi, czyli wszczepienie by-passów,
• angioplastyka wieńcowa, w tym np. stenty lub poszerzenie średnicy naczyń krwionośnych.

Migotanie komór jest chorobą, która bezpośrednio zagraża życiu człowieka. Bez względu na jego pierwotną przyczynę, po pojawieniu się pierwszych objawów, należy niezwłocznie udać się do kardiologa w celu wykonania szczegółowych badań. Czy można uchronić się przed migotaniem komór? W dużej mierze tak. Zdrowy styl życia, w tym odpowiednio zbilansowana dieta, regularna aktywność fizyczna, brak używek i częste wizyty u lekarza, znacznie zmniejszają ryzyko chorób sercowo-naczyniowych.

---

Zobacz też:

• Migotanie przedsionków – najważniejsze informacje
• Migotanie przedsionków – zaburzenia rytmu serca. Diagnozowanie arytmii, objawy i leczenie migotania przedsionków
• Czym jest tachykardia – przyczyny, objawy i leczenie częstoskurczu. Kiedy przyspieszone bicie serca jest groźne dla zdrowia?
• Asystolia – przyczyny, objawy i pierwsza pomoc przy nagłym zatrzymaniu krążenia krwi. Czy defibrylacja przywróci rytm serca?
• Tachykardia zatokowa – czy częstoskurcz serca jest groźny dla zdrowia?
• Blok przedsionkowo-komorowy — czym jest?
• Beta-blokery – wskazania i skutki uboczne leków beta-blokerów. Czym są leki beta-adrenolityczne?
• Hipoksemia a hipoksja – niedotlenienie organizmu. Jak zwiększyć ilość tlenu we krwi? Objawy niedoboru tlenu i profilaktyka