RKO – czyli resuscytacja krążeniowo-oddechowa

Resuscytacja krążeniowo-oddechowa (RKO) to element pierwszej pomocy wykonywanej na poszkodowanym, u którego doszło do zatrzymania krążenia. Jej celem jest przywrócenie podstawowych czynności życiowych, w tym oddechu. Przeczytaj, jak wykonywać RKO w sposób prawidłowy.

Nagłe wypadki i utrata przytomności spowodowana chorobą lub wyczerpaniem organizmu niosą za sobą ryzyko zatrzymania najważniejszych parametrów życiowych, w tym akcji serca i oddychania. Będąc świadkiem takiego zdarzenia, należy niezwłocznie zadzwonić po karetkę, która dysponuje profesjonalnym sprzętem, w tym automatycznym defibrylatorem zewnętrznym (AED). Należy być jednak świadomym, że każda minuta oczekiwania na przyjazd służb medycznych, zwiększa ryzyko pogorszenia stanu zdrowia, niepełnosprawności, a nawet zgonu. Dlatego też warto znać podstawowe zasady RKO, by uratować ludzkie życie. Podstawy pierwszej pomocy powinien znać każdy, a teoria na ten temat musi być stale odświeżana. Dowiedz się więcej!

Kiedy wykonuje się RKO?

Zatrzymanie akcji serca może dotyczyć każdego, bez względu na płeć i wiek. Przyczyn może być bardzo wiele, w tym m.in.:

• urazy w następstwie wypadków np. komunikacyjnych;
• przewlekłe choroby serca – stanowią aż 70% przypadków konieczności natychmiastowej pomocy RKO;
• próby targnięcia się na życie (czyjeś lub własne);
• schorzenia dotykające układ oddechowy;
• pominięcie lub przyjęcie niewłaściwej dawki leku (np. w przypadku cukrzycy).

4 złote minuty

W ratownictwie medycznym mówi się o 4 złotych minutach. To czas, w którym należy jak najszybciej udzielić pomocy osoby, u której doszło do zatrzymania akcji serca. Brak podjęcia czynności RKO, powoduje całkowicie odcięcie mózgu od dostaw tlenu, co może zakończyć się zgonem. Zanim przyjedzie jednostka ratownicza, można odpowiednio zabezpieczyć poszkodowanego i udzielić mu pierwszej pomocy. Odpowiednie uciskanie klatki piersiowej w połączeniu z podażą powietrza przez jamę ustną, pozwala na utrzymanie podstawowych czynności życiowych. Oczywiście nie gwarantuje to przeżycia ofiary wypadku, ale znacznie zwiększa na to szansę.

RKO krok po kroku – dorośli

Pomoc poszkodowanemu jest obowiązkiem wynikającym z prawa polskiego. Zgodnie z kodeksem karnym za brak udzielenia pomocy grozi karą pozbawienia wolności do 3 lat. Jak rozpoznać, że osoba potrzebuje RKO? Resuscytacja powinna być wykonana w przypadku stwierdzenia braku przytomności (nie odpowiada) lub zatrzymania oddechu (bądź też wyraźnego zakłócenia tej czynności). Wiele osób chcąc uzyskać informację o stanie zdrowia poszkodowanego, szuka u niego pulsu. Warto jednak zaznaczyć, że czynność ta może zająć zbyt wiele cennego czasu i nie przynieść spodziewanych rezultatów.

Oto jak powinno udzielić się pomocy osobie poszkodowanej.

1. Upewnij się, że wokół nie ma żadnych niebezpieczeństw mogących zagrażać życiu i zdrowiu ofiary i świadków. Jeśli jest to możliwe, usuń źródło zagrożenia. Jeśli sytuacja tego wymaga, delikatnie przetransportuj poszkodowanego w inne miejsce. Pamiętaj, aby nie narażać swojego zdrowia i życia. Oceń, co mogło spowodować wypadek (kolizja samochodowa, porażenie prądem, zatrucie gazem, omdlenie z powodu upału itd.).
2. Postaraj się skontaktować z ofiarą. Spytaj, czy cię słyszy i co jej dolega. Jeśli nie odpowiada, spróbuj delikatnie nią potrząsnąć.
3. Zadzwoń po pogotowie ratownicze pod numerem telefonu 999 lub 112. Dokładnie opisz dyspozytorowi okoliczności zdarzenia i stan zdrowia pacjenta. Nigdy nie rozłączaj się jako pierwszy. Jeśli widzisz wokół siebie tzw. gapiów, nie bój się poprosić kogoś z nich o pomoc. Przyjazd karetki pogotowia może zająć od kilku do kilkunastu minut.
4. Sprawdź, czy drogi oddechowe poszkodowanego są drożne. W tym celu możesz delikatnie odchylić głowę, tak aby podbródek znajdował się wysoko. Zajrzyj do jamy ustnej i upewnij się, że nie ma w niej ciał obcych np. gumy do żucia. Jeśli tak, delikatnie obróć go na bok i zdecydowanym ruchem usuń ciało obce. W ten sposób zminimalizujesz ryzyko zadławienia. Bez drożnych dróg oddechowych nie da się poprawnie wykonać RKO.
5. Upewnij się, że poszkodowany oddycha. Możesz zaobserwować ruchy klatki piersiowej lub też przybliżyć ucho do nosa i nasłuchiwać wdechów i wydechów. Jeśli jesteś pewien, że oddycha, ustaw jego ciało w pozycji bocznej i czekaj na przyjazd pogotowia. Jeśli nie masz takiej pewności, przejdź do wykonywania czynności RKO.
6. W pierwszej kolejności należy uciskać klatkę piersiową poszkodowanego. Połóż środek dłoni na wysokości dolnej połowy mostka. Dla wygody drugą rękę połóż na pierwszej. Głębokość ucisku powinna stanowić 1/3 głębokości klatki piersiowej. Schemat jest prosty – 30 uciśnięcia klatki piersiowej na 2 oddechy. Jeśli nie jesteś w stanie wykonywać metody usta-usta, wykonaj 100 uciśnięć. Jak poprawnie wykonywać technikę usta-usta? Odchyl głowę poszkodowanego, udrażniając tym samym drogi oddechowe. Zatkaj nos za pomocą palca i kciuka. Zakryj usta ofiary i rozpocznij wdmuchiwanie przez nie powietrza. Warto się upewnić, że podczas wdechów, klatka piersiowa poszkodowanego podnosi się i opada.
7. Jeżeli znajdujesz się w miejscu, w którym jest dostępny defibrylator, nie bój się go użyć. Pamiętaj, aby nie stosować go u bardzo małych dzieci. Postępuj zgodnie z instrukcją umieszczoną na urządzeniu i rozmieść elektrody na ciele osoby poszkodowanej.

Jak długo wykonywać RKO? Wykonywanie oddechów ratowniczych należy kontynuować aż do odzyskania przez poszkodowanego przytomności, przyjazdu karetki pogotowia lub utraty własnych sił. Jeśli jesteś już zmęczony uciskaniem, a jest przy tobie ktoś jeszcze, poproś go o wymianę. Zdarza się, że ucisk może spowodować złamanie żeber. Znajomość tzw. łańcucha życia to podstawa każdego odpowiedzialnego obywatela.

Nie podawaj poszkodowanemu żadnych leków ani płynów. W ten sposób możesz pogorszyć jego stan zdrowia. Pamiętaj, że wykonując RKO poszkodowanemu, nie możesz mu zaszkodzić. Osoba przytomna, u której nie doszło do zatrzymania krążenia, natychmiast zareaguje na pomoc. Dokładne wytyczne resuscytacji krążeniowo-oddechowej są ściśle określone przez Europejską Radę Resuscytacji.

Czynności poresuscytacyjne, jak i cała opieka medyczna po RKO, zostaje w rękach odpowiednio wykształconych i doświadczonych pracowników służby zdrowia, w tym ratowników medycznych i lekarzy.

RKO krok po kroku – dzieci i niemowlęta

Nieco inaczej wygląda pierwsza pomoc w przypadku dzieci i niemowląt. Czynności są podobne, jak w przypadku osób dorosłych, jednak technika ich wykonania jest inna.

Dzieci w wieku 1–8 lat

1. Uciśnięcia klatki piersiowej dokonuje się za pomocą kłębu kciuka jednej ręki do 1/3 głębokości klatki piersiowej.
2. Wszystkie inne zasady pozostają takie same jak u osób dorosłych.

Noworodki i niemowlęta

1. Ułóż dziecko na ziemi w pozycji na plecach.
2. Nie odchylaj jego głowy do tyłu.
3. Metoda usta-usta powinna być wykonywana przy jednoczesnym zakryciu nosa i ust. Ważne, aby dokonywać małych wdechów.
4. Uciśnięcia klatki piersiowej dokonuje się za pomocą dwóch palców jednej ręki.

Jaka jest różnica między resuscytacją a reanimacją?

Słowa reanimacja i resuscytacja często są stosowane zamiennie. Tak naprawdę różnica między tymi dwiema czynnościami jest drobna. Czynności RKO doprowadzają do przywrócenia takich czynności życiowych, jak oddech i krążenie krwi, natomiast w przypadku reanimacji mówi się o odzyskaniu przez poszkodowanego przytomności.

Dlaczego warto powtarzać sobie wiedzę o zasadach pierwszej pomocy?

Nauka zasad RKO najczęściej ma miejsce na różnych szczeblach edukacji i w trakcie kursu na prawo jazdy. Jak się okazuje, taka częstotliwość nie jest w stanie zapewnić tej wiedzy raz na zawsze. Dlatego bardzo ważne jest, aby starać się wracać do tego tematu, przy każdej możliwej okazji. Warto edukować w tym zakresie również swoich najbliższych, zarówno najmłodszych, jak i starszych członków rodziny. Nigdy nie wiadomo bowiem, kiedy wiedza praktyczna może przydać się w teorii.

Wiesz już, czym jest RKO. Udzielenie pierwszej pomocy to bardzo często jedyna szansa na przeżycie osoby po wypadku, omdleniu lub innym nagłym zdarzeniu. Znając sekwencję wykonywanych czynności i zachowując przy tym opanowanie, można nie tylko zapewnić ciągłe funkcjonowanie podstawowych parametrów życiowych, ale i uratować komuś życie.

---

Zobacz też:

• NZK, czyli nagłe zatrzymanie krążenia krwi. Resuscytacja krążeniowo-oddechowa (RKO) – pierwsza pomoc dla poszkodowanego
• AVPU, ABCDE i SAMPLE – wstępne oceny przy udzielaniu pierwszej pomocy
• Resuscytacja dziecka – jak i kiedy wykonać resuscytację krążeniowo-oddechową u dzieci i niemowląt? Pierwsza pomoc
• Pierwsza pomoc – jak pomóc poszkodowanemu?
• Asystolia – przyczyny, objawy i pierwsza pomoc przy nagłym zatrzymaniu krążenia krwi. Czy defibrylacja przywróci rytm serca?
• BLS – algorytm podstawowych zabiegów resuscytacyjnych
• Rana postrzałowa – jak udzielać pierwszej pomocy?
• Defibrylacja – czym jest, kiedy należy ją wykonać? Jak wygląda defibrylator?