RBBB (ang. right bundle branch block) oznacza blok prawej odnogi pęczka Hisa. Jest to element układu bodźcoprzewodzącego serca odpowiedzialny za przesyłanie impulsów elektrycznych, co inicjuje skurcz tego narządu. Na czym polega to zaburzenie? Jak je rozpoznać? Dowiesz się, czytając ten artykuł.
Praca mięśnia sercowego to wypadkowa współpracy wielu elementów układu przewodzącego impulsy elektryczne, w tym węzłów, odnóg i włókien Purkinjego. Pęczek Hisa to struktura wchodząca w skład układu przedsionkowo-komorowego serca. Dzieli się on na dwie odnogi, a każda z nich zaopatruje inną komorę (stąd podział na lewą i prawą odnogę). Komórki wchodzącego w jego skład odpowiedzialne są za przewodzenie sygnału z przedsionków do komór przez warstwy tkanek włóknistych. RBBB to zaburzenie polegające na zwolnieniu lub całkowitym przerwaniu tej impulsacji. Dotyczy to prawej komory serca.
Wyróżnia się aż trzy rodzaje bloków:
- blok lewej odnogi pęczka Hisa — lbbb
- niepełny blok prawej odnogi pęczka Hisa — irbbb
- pełny lub całkowity blok prawej odnogi pęczka Hisa — rbbb.
RBBB jest chorobą, która postępuje powoli i na początkowych etapach rozwoju nie daje żadnych, specyficznych objawów. Blok serca najczęściej wykrywa się przez przypadek, wykonując badania profilaktyczne EKG (elektrokardiografia). Co ważne, ryzyko rozwoju tego zaburzenia rośnie wraz z wiekiem. Badania statystyczne wykazały, że RBBB występuje znacznie częściej u osób z nadciśnieniem tętniczym krwi, cukrzycą i otyłością. Warto podkreślić, że schorzenie dotyka przede wszystkim mężczyzn, a u kobiet diagnozuje się go w niewielkim odsetku przypadków. Istnieje jeszcze jedna przyczyna RBBB. Okazuje się, że narażeni są na niego także młodzi sportowcy (poniżej 30. roku życia), co może mieć związek z dużym obciążeniem mięśnia sercowego podczas intensywnej aktywności fizycznej.
Jak dochodzi do RBBB?
Nadal nie jest jasne, jak dokładnie dochodzi do pojawienia się bloku prawej odnogi pęczka Hisa. Zaburzenia przewodzenia może wystąpić na skutek wielu chorób, w tym m.in.:
- kardiomiopatii,
- zapalenia mięśnia sercowego,
- wrodzonych wad serca,
- choroby wieńcowej,
- tętniczego nadciśnienia płucnego,
- zawału serca,
- choroby niedokrwienne,
- astmy oskrzelowej lub przewlekłego obturacyjnego zapalenia płuc,
- samoistnego włóknienia układu bodźcoprzewodzącego.
Inną możliwą przyczyną rozwoju RBBB może być przewlekłe przyjmowanie leków antyarytmicznych. Istnieje również ryzyko pojawienia się zaburzenia u osób, które w przeszłości przeszły operacje serca.
Objawy RBBB
Warto podkreślić, że zaburzenie rytmu serca jakim jest RBBB nie jest uznawane za poważną chorobę i bardzo często towarzyszy przebiegowi innych schorzeń. Samo nie daje specyficznych objawów. Nie mniej jednak pacjenci najczęściej skarżą się na występowanie:
- duszności, szczególnie po wysiłki fizycznym,
- kołatania serca,
- omdleń,
- bóli w klatce piersiowej.
Wszystkie te objawy są charakterystyczne dla zaburzeń rytmu serca.
Jak zdiagnozować RBBB?
Bloki przewodnictwa w obrębie pęczka Hisa w większości przypadków wykrywa się przez przypadek. Jest to zaburzenie bardzo łatwe do zdiagnozowania za pomocą elektrokardiogramu. Badanie EKG może być także uzupełnione metodą Holtera. Pozwala to na uzyskanie pełniejszego obrazu kondycji i funkcjonowania wszystkich elementów układu bodźcoprzewodzącego. Nie mniej istotne jest uzupełnienie informacji w oparciu o echo serca, a także tomografię komputerową.
Kryteria rozpoznania są łatwe dla kardiologa. U osób z RBBB czas trwania zespołu QRS jest dłuższy niż u osób bez tego zaburzenia i jest dłuższy niż 120 ms. Ma to miejsce jedynie w przypadku pełnego bloku.
Leczenie RBBB
Leczenie bloku lewej odnogi pęczka Hisa nie zawsze jest konieczne. U osób zdrowych, u których poza nieprawidłowością w EKG nie stwierdza się innych, poważnych schorzeń serca, wprowadzenie farmakoterapii, czy interwencji chirurgicznej nie jest konieczne. Upośledzenie przewodzenia w tych przypadkach nie ma znacznego wpływu na jakość życia i samopoczucie pacjenta. Nie zwiększa się także ryzyko zawału serca, nadciśnienia tętniczego, czy też innych schorzeń.
Osoby, u których RBBB pojawiało się na skutek wad wrodzonych serca, czy jako objaw towarzyszący poważnym chorobom, koniecznie może okazać się wprowadzenie leczenia operacyjnego. Sprawdzoną metodą jest wszczepienie rozrusznika, co ma na celu lepszą synchronizację impulsacji. Wskazaniem do wykonania tej poważnej operacji jest desynchronizacja komór.
Niestety, zdiagnozowanie RBBB u osób po przebytym zawale serca, niewydolności tego organu, czy też chorobie niedokrwiennej, znacznie pogarsza rokowanie, co zwiększa odsetek zgonów.
Czym jest LBBB?
LBBB (ang. left bundle branch block), czyli blok lewej odnogi pęczka Hisa dotyczy lewej komory serca. Podobnie jak w przypadku RBBB, zaburzenie to nie daje specyficznych objawów. Jednakże, diagnoza LBBB jest znacznie poważniejsza i może nieść za sobą poważne konsekwencje zdrowotne.
Na skutek LBBB dochodzi do przerwania przekazywania impulsów nerwowych do lewej komory. Następstwem tego zaburzenia jest desynchronizacja tej struktury.
Przyczyny LBBB
Blok lewej odnogi pęczka Hisa może być zaburzeniem dziedziczonym z pokolenia na pokolenia. Bardzo często rozwija się jako następstwo innych chorób, w tym m.in.:
- zwężenia zastawki aortalnej, czyli stenozy,
- boreliozy,
- zwłóknienia układu bodźcoprzewodzącego,
- guzów serca,
- niedoczynności tarczycy,
- zapalenia mięśnia sercowego,
- kardiomiopatii rozstrzeniowej.
Objawy LBBB
Podobnie jak w przypadku RBBB, LBBB daje objawy związane z upośledzeniem pracy serca, dla którego charakterystyczne jest pojawienie się:
- duszności,
- uczucie kłucia i bólu w klatce piersiowej.
Warto jednak pamiętać, że u zdrowych osób bloki nie powodują dolegliwości bólowych, ani innego dyskomfortu. Nieprzyjemne symptomy pojawiają się praktycznie wyłącznie u osób z poważnymi niewydolnościami mięśnia sercowego. Co więcej, diagnoza LBBB u osób z chorobami serca, może nasilać ich objawy.
Rozpoznanie i leczenie LBBB
Aby móc w sposób prawidłowy i miarodajny zdiagnozować LBBB konieczne jest wykonanie badania EKG i dokładna jego analiza. Niezbędne jest zaoobserwowanie:
- poszerzonego zespołu QRS – jeżeli jest ono dłuższe niż 120 ms może to świadczyć o tym, że komory kurczą się przez zbyt długi czas,
- zazębiony załamek R,
- zmiany odcinka ST.
Sposób leczenia LBBB uzależniony jest od jego pierwotnej przyczyny. Jeżeli jest następstwem zawału serca, lekarz skupia się na wprowadzeniu stosowanej farmakoterapii, a także proponuje szereg zmian nawyków zdrowotnych, mających na celu zwiększenie wydolności mięśnia sercowego, zmniejszenia ciśnienia tętniczego, utratę zbędnych kilogramów itp. W bardzo rzadkich przypadkach, gdy zaburzenia przewodzenia są powodem manifestacji symptomów znacznie utrudniających codzienne funkcjonowanie np. omdleń, konieczne może okazać się wszczepienie stymulatora. Działa on jak fizjologiczny rozrusznik serca i odpowiada za synchronizację pracy tego ważnego organu.
Rokowanie w przypadku LBBB zależy od takich czynników jak wiek pacjenta, obecność innych chorób przewlekłych, a także obciążenie genetyczne. Znacznie lepiej wygląda ono i pacjentów po przebyciu choroby niedokrwiennej serca, niż po jego zawale.
RBBB, czyli blok prawej odnogi pęczka Hisa u zdrowych osób jest nieszkodliwym zaburzeniem przewodzenia impulsacji z prawej komory. Diagnoza nie oznacza konieczności podjęcia leczenia farmakologicznego, jednakże warto regularnie wykonywać badanie EKG i pozostać pod kontrolą kardiologa.
Zobacz też:
- LBBB — blok lewej odnogi pęczka Hisa
- Blok lewej odnogi pęczka Hisa – co to jest, na czym polega i czy wymaga leczenia?
- Blok przedsionkowo-komorowy — czym jest?
- Niewydolność serca – czym jest, jakie daje objawy i jak wygląda leczenie?
- Naczynia wieńcowe – czym jest tętnica i krążenie wieńcowe? Poznaj podłoże, objawy i sposoby leczenia choroby wieńcowej!
- Informacje o układzie krążenia – Podstawowe informacje
- Bradykardia – przyczyny, objawy, diagnostyka. Kiedy bradykardia wymaga leczenia?
- Ból głowy z prawej strony – migrena czy coś poważniejszego? Poznaj przyczyny prawostronnego bólu głowy
