Kwas foliowy, czyli witamina B9, jest niezbędny dla prawidłowego funkcjonowania układu krążenia. Chroni przed anemią, niedokrwistością, miażdżycą, osteoporozą i niektórymi nowotworami, więc widzisz jak znacząca jest rola kwasu foliowego. Niedobór zaburza zaś proces wzrostu i funkcjonowania komórek. Związek ten znajduje się w żywności w formie soli kwasu foliowego, jako cała grupa różnych związków chemicznych. Tworzą ją pochodne pteryny o różnym stopniu utlenienia. Kwas foliowy funkcjonuje też pod innymi nazwami (witamina B9, witamina B11, witamina M, folian, folacyna lub kwas pteroiloglutaminowy). Jak zadbać o jego uzupełnianie? Sprawdź!
Rola kwasu foliowego w organizmie
Witamina B9 odgrywa kluczową rolę w procesie syntezy kwasów nukleinowych, z których z kolei powstaje DNA. Kwas foliowy pomaga również tworzyć czerwone krwinki. Wspiera układ nerwowy, krwiotwórczy i sercowo-naczyniowy.
Kwasu foliowy – niedobór i jego przyczyny
Witamina B9 powinna być dostarczana do organizmu wraz z pożywieniem. Musisz jednak wiedzieć, że niedobory kwasu foliowego mogą ci też grozić nawet jeśli twój sposób odżywiania jest odpowiedni. Dlaczego? Najczęstsze przyczyny niedoborów to:
- choroby wątroby;
- zaburzenia pracy tarczycy;
- ciąża;
- antykoncepcja hormonalna;
- nadużywanie alkoholu, papierosów itp.;
- wiek – najbardziej narażone na braki kwasu foliowego są seniorzy, niemowlęta i dzieci w okresie dojrzewania;
- stosowanie niektórych leków – szczególnie metotreksatu (o działaniu przeciwnowotworowym i immunosupresyjnym), sulfonamidów (o działaniu bakteriostatycznym i odkażającym) oraz trimetoprimu (używany przy infekcjach dróg moczowych i przewodu pokarmowego).
Niedobór kwasu foliowego – objawy
Najpewniejszym sposobem na rozpoznanie braków witamin w organizmie jest przeprowadzenie badania laboratoryjnego krwi. Warto jednak wspomnieć o pewnych oznakach, które wskazują, że stężenie witamin B9 we krwi jest poniżej normy i trzeba dostarczyć organizmowi kwasu foliowego. Niedobór daje różne symptomy. Do typowych objawów niedoboru kwasu foliowego zalicza się:
- osłabienie organizmu;
- bladość i suchość skóry;
- szybka męczliwość;
- wypadanie włosów;
- kołatanie serca;
- pieczenie i stany zapalne języka;
- duszności;
- pogorszenie apetytu, biegunki i zaburzenia trawienia. Problemy z układem pokarmowym mogą prowadzić do utraty masy ciała;
- u dzieci i młodzieży – zahamowanie wzrostu i rozwoju.
Brak kwasu foliowego – niedobór a objawy neurologiczne
Witamina B9 jest też ściśle powiązana z działaniem układu nerwowego (podobnie jak wszystkie witaminy z tej grupy). Jest on odpowiedzialny właściwie za wszystkie działania organizmu. Składa się z mózgowia i rdzenia kręgowego, zwojów nerwowych i nerwów. Dolegliwości neurologiczne są bardzo szerokie – od zmian w sposobie myślenia po analizę bodźców i funkcjonowanie narządów wewnętrznych.
Typowe objawy neurologiczne niedoboru kwasu foliowego to:
- bóle i zawroty głowy;
- zaburzenia koncentracji;
- problemy ze snem;
- uczucie niepokoju, wahania nastroju, rozdrażnienie.
Kwas foliowy – skutki niedoboru i nadmiaru
Gdy niedobór kwasu foliowego jest stanem, który utrzymuje się przez dłuższy czas, konsekwencje mogą być bardzo poważne. Aby im przeciwdziałać, należy reagować od razu po zauważeniu pierwszych oznak braków. Jeśli nie masz pewności czy stężenie witamin jest odpowiednie, najlepiej udać się na laboratoryjne badanie krwi. Nieświadoma suplementacja witaminy B9 również może mieć negatywne skutki dla zdrowia. Przedawkowanie witamin bywa tak samo niebezpieczne, jak ich przewlekłe braki.
Do skutków niedoboru kwasu foliowego należą:
- zaburzenie działania układu sercowo-naczyniowego;
- zahamowanie wzrostu komórek w organizmie – jest to szczególnie niebezpieczne dla dzieci i młodzieży w okresie dojrzewania;
- obniżenie zawartości czerwonych ciałek we krwi (niedokrwistość);
- miażdżyca;
- wady rozwojowe cewy nerwowej, czyli wady wrodzone u dzieci, których matki nie dbały o odpowiednią ilość kwasu foliowego podczas ciąży. Należą do nich:
- bezmózgowie;
- przepuklina rdzenia kręgowego;
- rozszczep kręgosłupa i paraliż dolnych partii ciała;
- niepełnosprawność umysłowa.
Niedobór kwasu foliowego w ciąży
Widzisz, jak ważny dla przyszłych mam jest kwas foliowy. Niedobór zaburza rozwój cewy nerwowej płodu, z której wytwarzają się mózg i rdzeń kręgowy, czyli kluczowe elementy organizmu dziecka. Niewystarczające stężenie kwasu foliowego w ciele matki może spowodować:
- odklejenie się łożyska;
- niską masę urodzeniową dziecka;
- przedwczesny poród.
Przyszła mama powinna rozpocząć suplementację kwasem foliowym jeszcze przed ciążą – najlepiej przynajmniej miesiąc przed poczęciem. Zwiększone zapotrzebowanie na ten związek trwa aż do początku trzeciego trymestru ciąży. W Polsce niedobór kwasu foliowego w ciąży odpowiada za choroby wrodzone i zgony około 1-2 noworodków na każde 1000 narodzonych dzieci.
Kwas foliowy – niedobór u mężczyzn
Nie oznacza to jednak, że problem dotyka tylko kobiet, a mężczyźni mogą zaniedbać witaminę B9 w swojej diecie. Niedobór kwasu foliowego u mężczyzn skutkuje pogorszoną jakością nasienia. Może w przyszłości skutkować także wadami u dziecka. Pamiętaj, że witamina B9 jest też ważna dla zdrowia osoby dorosłej, która ją przyjmuje – nie tylko dla jej ewentualnego potomstwa.
Jak uzupełniać niedobór kwasu foliowego?
Zalecana dawka kwasu foliowego to około 400 mikrogramów na dobę. Dzienne spożycie kwasu foliowego nie powinno przekraczać 1 mg. Witamina B9 jest lepiej przyswajalna w formie syntetycznych suplementów niż w żywności, ale mimo to warto wprowadzić do diety naturalne źródła tego składnika.
Jeśli dostarczasz za mało kwasu foliowego, niedobór możesz uzupełniać domowymi sposobami, włączając do swojej diety poniższe produkty:
- cytrusy;
- zbożowe produkty pełnoziarniste;
- nasiona roślin strączkowych;
- brokuły;
- szpinak;
- awokado;
- kiwi;
- mango;
- wątróbka;
- drożdże;
- szparagi.
Jeśli twoje zapotrzebowanie na kwas foliowy jest zwiększone, sięgnij po lepiej przyswajalne suplementy diety. Najlepiej jednak skonsultować ich stosowanie i dawkowanie z lekarzem. W ten sposób unikniesz przedawkowania.
Kwas foliowy odpowiada za prawidłowy wzrost i rozwój dzieci – odgrywa kluczową rolę od ich życia płodowego aż po okres dojrzewania. Niedobór kwasu foliowego jest też niebezpieczny dla dorosłych. Zaburza funkcjonowanie układu sercowo-naczyniowego oraz nerwowego. Długo utrzymujące się braki tej witaminy mogą mieć poważne, trwałe konsekwencje. W przypadku stwierdzenia niedoborów witaminy B9, warto włączyć do diety produkty spożywcze bogate w kwas foliowy. Niedobór możesz uzupełnić również dzięki specjalnym suplementom.
Zobacz też:
- Co musisz wiedzieć o kwasie foliowym?
- Kwas foliowy – jaką funkcję w organizmie pełni? Poznaj skutki niedoboru kwasu foliowego i jego znaczenie dla ciąży!
- Niedobór witaminy B – objawy. Jakie produkty muszą znaleźć się w twojej diecie, by uniknąć skutków jej braku?
- Zioła na obniżenie poziomu homocysteiny — zestawienie
- Witamina C – funkcje w organizmie, objawy niedoboru i źródła
- Niedobór witaminy D w organizmie. Czy suplementacja ma sens?
- Niedobór witaminy C – objawy, skutki i uzupełnianie. W jakich produktach znajduje się ta kluczowa witamina?
- Niedobór witaminy K – czy brak tej witaminy może być niebezpieczny? Poznaj potrzeby swojego organizmu
