Zawód ratownika medycznego to ogromna odpowiedzialność z życie i zdrowie innych ludzi. Nie chodzi tu tylko o własne sumienie pracownika pogotowia, ale także odpowiedzialność w świetle prawa. Ile może go kosztować błąd diagnostyczny?
Każdy pacjent, który doznał uszczerbku za zdrowiu w wyniku błędu członka zespołu ratownictwa medycznego, może podjąć odpowiednie kroki prawne w celu uzyskania zadośćuczynienia. Nierzadko w obliczu stanu zagrożenia życia ratownicy muszą podejmować odpowiedzialne decyzje pod presją czasu i okoliczności. Personel medyczny nie jest oczywiście nieomylny, dlatego czasem zdarzają się różnego rodzaju błędy z tym związane. Mogą to być zarówno błędy techniczne, ale również błędy informacyjne. W skrajnych przypadkach mogą doprowadzić nawet do śmierci pacjenta. Co powinieneś wiedzieć o pracy ratownika medycznego w tym kontekście? Jak wygląda odpowiedzialność za błędy ratownika medycznego? Poznaj szczegóły!
Czym jest błąd medyczny?
Błąd medyczny czy naruszenie praw pacjenta to działanie albo zaniechanie, które wynika z przeciwstawienia się prawom osoby chorej albo niedostosowania się do wiedzy medycznej. W każdym zawodzie obowiązuje zarówno kodeks etyczny, jak i określone zasady postępowania, które gwarantują przeprowadzanie określonych czynności zawodowych zgodnie ze sztuką i w imię dobra ogółu (w tym przypadku pacjentów). Zważywszy na fakt, że w proces leczenia pacjenta zaangażowanych jest zwykle kilka osób (ratownik, lekarz prowadzący, pielęgniarka), warto wiedzieć, jak kształtuje się odpowiedzialność każdej z nich.
Odpowiedzialność karna i cywilna – które przepisy regulują ją w zawodach medycznych?
Z uwagi na charakter świadczeń, których udziela ratownik medyczny, ponosi od odpowiedzialność prawną za swoje postępowanie. Tę kwestię reguluje przede wszystkim Kodeks cywilny. Poza tym, podobnie jak inni pracownicy ochrony zdrowia, może podlegać również odpowiedzialności karnej, a jeśli jest zatrudniony na umowę o pracę – odpowiedzialności pracowniczej. Naruszenie norm przewidzianych w danej ustawie regulującej zawód ratownika może skutkować wszczęciem postępowania sądowego. W zależności od okoliczności ratownik medyczny będzie wówczas pozwanym (jeśli chodzi o odpowiedzialność cywilną) lub też oskarżonym (w przypadku procesu karnego).
Odpowiedzialność cywilna za zdrowie pacjenta
Ten typ odpowiedzialności prawnej dzieli się dodatkowo na dwa rodzaje:
- kontaktową;
- deliktową.
O pierwszej z nich możemy mówić wtedy, kiedy dochodzi do niedopełnienia umowy między ratownikiem a pacjentem albo między pacjentem a placówką medyczną. W tym wypadku podstawę prawną stanowi art. 471 Kodeksu Cywilnego. Głosi on, że osoba będąca dłużnikiem świadczenia musi naprawić wyrządzoną szkodę lub niedopatrzenie. Dłużnik nie ponosi jednak takiej odpowiedzialności, jeśli doszło do tego niezależnie od niego, np. w wyniku zbiegu okoliczności. Za niewykonanie lub niewłaściwe wykonanie świadczenia uważa się sytuację, w wyniku której doszło do uszkodzenia ciała chorego lub też jego zgonu. Ważne jest tutaj również rozumienie kategorii winy, która może być umyślna lub nie.
Odpowiedzialność deliktowa, inaczej ex delicto, rodzi się w momencie, kiedy w trakcie przeprowadzania czynności ratunkowych ratownik popełnia czyn zabroniony. W tym wypadku należy zastosować art. 415 Kodeksu Cywilnego albo art. 4290, 430, które dotyczą tzw. czynu cudzego.
Warto wiedzieć, że w odniesieniu do ratownictwa medycznego istnieje również odpowiedzialność solidarna. Polega ona na poczuwaniu się do ewentualnego własnego błędu w sztuce, ale także do niedopatrzeń ze strony innych członków zespołu.
Kiedy ratownik może ponosić odpowiedzialność karną?
Każdy ratownik może zostać pociągnięty do odpowiedzialności karnej, kiedy nie zastosuje się do przepisów związanych z ratowaniem ludzkiego życia lub zdrowia, a które przewidziane zostały w Kodeksie karnym. Przykładowo za nieudzielenie pierwszej pomocy poszkodowanym, co stanowi podstawowy obowiązek każdego pracownika służb ratunkowych, może on być sądzony jako oskarżony i spodziewać się nawet kary pozbawienia wolności. Te same przepisy dotyczą pozostałych przedstawicieli zawodów medycznych. Śmierć pacjenta z winy lekarza (jego niedopatrzenia lub niestaranności), pielęgniarki i położnej, a także ratownika zawsze skutkować będzie określonymi konsekwencjami prawnymi.
Jak wygląda odpowiedzialność za błędy ratownika medycznego? Rodzaje błędów
Błędy lekarskie, czy inaczej medyczne, mogą mieć bardzo różne odmiany. W pracy ratownika najczęściej wiążą się one z niewłaściwie postawioną diagnozą. Jeśli przykładowo błędnie odczyta on zapis EKG, może nie rozpoznać stanu zagrożenia życia poszkodowanego. Błąd ratownika może być także terapeutyczny. Chodzi wówczas o podanie niewłaściwych leków lub zaaplikowanie ich w zły sposób, co może prowadzić do poważnego rozstroju zdrowia pacjenta. Bardzo duże znaczenie ma także decyzja o formie i sposobie transportu chorego do szpitala.
To co warto podkreślić, to fakt, że często zarówno pielęgniarka, jak i ratownik medyczny realizują świadczenia zdrowotne pod kontrolą lekarza, a nierzadko na jego konkretne zlecenie, które zapisuje się zwykle w dokumentacji medycznej. O ile pielęgniarka może kwestionować decyzje przełożonego i prosić o jej uzasadnienie, o tyle ratownik powinien bezwzględnie te polecenia wykonywać. Jeżeli zalecenie okaże się błędne, żadne z nich nie ponosi jednak odpowiedzialności. W całości spoczywa ona wówczas na lekarzu.
Błąd lekarski – procedura postępowania sądowego
Jeśli dojdzie do niedopełnienia medycznych czynności ratunkowych w należyty sposób, za szkody wyrządzone pacjentowi odpowiada się przed sądem. W pierwszej kolejności konieczne jest trafne wskazanie osoby odpowiedzialnej za dane zdarzenie. Kto odpowiada za takie ustalenia? Może to być zarówno organ ścigania, jak i Wojewódzka Komisja ds. Orzekania o Zdarzeniach Medycznych, ale także rzecznik dyscyplinarny czy sąd (jeśli sprawa podlega pod Kodeks cywilny). Należy pamiętać, że najważniejszą podstawę dowodową stanowi zawsze dokumentacja medyczna.
Warto wiedzieć, że w zawodzie ratownika medycznego obowiązuje także specjalna ochrona jego reprezentantów. Dotyczy ona zarówno bezpieczeństwa funkcjonariusza w trakcie realizowana zawodowych obowiązków (znieważenie czy pobicie), jak również tzw. stanu wyższej konieczności, w którym ratownik ma prawo do wyboru dobra, które musi poświęcić, by ratować inne. To nierzadko okoliczności, w których ratujący musi uszkodzić np. samochód, okna lub drzwi w celu ratowania życia ludzkiego.
Odszkodowanie i zadośćuczynienie. Jakie roszczenia może mieć poszkodowany pacjent?
Jeśli dojdzie do popełnienia błędu medycznego, pacjent może dochodzić swoich praw na trzy sposoby. Chodzi o:
- odszkodowanie;
- zadośćuczynienie;
- rentę.
Gdy w trakcie postępowania sądowego przedstawiciel medyczny zostanie karnie uznany za odpowiedzialnego za błąd, automatycznie będzie także odpowiedzialny cywilnie. Pozostaje wtedy jedynie ustalenie zakresu roszczeń. Co istotne, to po stronie pozywającego, a więc pacjenta, leżu cały szereg kosztów związanych z rozpoczęciem i prowadzeniem postępowania.
Odszkodowanie
Polega na pokryciu szkody majątkowej, a więc rehabilitacji, kosztów związanych z leczeniem czy opieką. Może także dotyczyć np. utraty zarobków albo konieczności regulowania opłat związanych z przygotowaniem do nowego zawodu, jeśli wykonywanie przez pacjenta jest niemożliwe w wyniku zaniedbania.
Zadośćuczynienie
Ma formę jednorazowej finansowej rekompensaty wynikającej z doznanej przez chorego krzywdy, czyli szkody o charakterze niematerialnym. Można za taką uznać cierpienie wynikające z uszczerbku na zdrowiu. Takie świadczenie może zostać przekazane albo bezpośrednio poszkodowanemu, albo jego bliskim, jeśli zmarł on na skutek błędu lekarskiego.
Renta
Jak wygląda odpowiedzialność prawna ratownika medycznego w przypadku tego roszczenia? Kiedy pacjent na skutek błędu nie jest w stanie wrócić do pracy zawodowej albo wzrosły jego potrzeby finansowe, może starać się o wypłacanie mu renty, a więc świadczenia pieniężnego, który będzie rekompensował te braki. renta co do zasady wypłacana jest każdego miesiąca, ma więc charakter długoterminowy.
Jak widać to, jak wygląda odpowiedzialność prawna ratownika medycznego zależy od bardzo wielu czynników i okoliczności, w których doszło do niedopełnienia czynności medycznych lub podjęcia błędnej decyzji. Choć każdy ratownik traktuje swoją pracę jako swoistą misję i wykonuje zawód z zachowaniem należytej staranności, błędy i niedopatrzenia mogą zdarzyć się również niezależnie od niego. Na szczęście przepisy polskiego prawa dość szczegółowo regulują wszystkie możliwe sytuacje związane z prawidłową lub nieprawidłową procedurą medyczną nie tylko w przypadku ratownika, ale także lekarza, pielęgniarki innych przedstawicieli zawodów medycznych. Warto zatem znać swoje prawa i możliwości ochrony zarówno z perspektywy ratującego zdrowie, jak i poszkodowanego.
Zobacz też:
- Odszkodowanie za błąd lekarski. Jak dostać rekompensatę za błąd medyczny?
- Jak wybrać odpowiednie spodnie dla ratownika medycznego? Medyczny fach wymaga odpowiedniej odzieży!
- Ile zarabia ratownik medyczny w Niemczech
- Jak wybrać odpowiednią bluzę dla ratownika medycznego? Co jest ważne poza polarem i odpowiednimi spodniami?
- Jakie wykształcenie ma ratownik medyczny? Poznaj szczegóły pracy w ratownictwie
- Jak wyglądają studia ratownika medycznego? Czy to wymagający kierunek studiów? Sprawdź, jak przebiega rekrutacja!
- Zastanawiasz się, co robi ratownik wodny? Sprawdź, jak wygląda praca ratownika medycznego na basenie
- Zanim zostaniesz pełnoprawnym ratownikiem, musisz odbyć 5 lat stażu. Gdzie szukać stażu na ratownika medycznego?
