Jakie są przyczyny zapalenia jelit i jakie objawy wskazują na stan zapalny?

Ostry ból w okolicach brzucha i biegunki utrudniają czy wręcz uniemożliwiają normalne funkcjonowanie w ciągu dnia. Takich objawów w żadnym wypadku nie powinieneś lekceważyć, ponieważ zwykle oznaczają różne choroby – w tym zapalenie jelit, które może doprowadzić do wielu groźnych powikłań. Tego typu dolegliwości spora część Polaków uważa za wstydliwe – pamiętaj jednak, że stan ten nie ustąpi samoistnie, dlatego jak najszybciej zgłoś się do lekarza.

Zapalenie jelit – co to takiego?

Zapalenie jelit to pojęcie odnoszące się do bardzo szerokiej grupy schorzeń przewodu pokarmowego – ze szczególnym wskazaniem na jelito cienkie lub grube. Ich wspólną cechą są zaburzenia trawienia. Towarzyszą im także inne rozmaite objawy. W grupie tych schorzeń najczęściej wymieniane są:

• choroba Leśniowskiego-Crohna;
• wrzodziejące lub niedokrwienne zapalenie jelita grubego;
• kolagenowe zapalenie jelit;
• choroba Behçeta;
• eozynofilowe zapalenie żołądka i jelit.

Stan zapalny jelit – przyczyny

W praktyce stan zapalny jelit ma różne przyczyny. Wyróżnia się generalnie 3 rodzaje przyczyn, a mianowicie genetyczne, immunologiczne i środowiskowe. Najczęściej odpowiedzialność za zapalenie jelit ponoszą bakterie i wirusy, np. drożdżaki, bakterie jadu kiełbasianego, rotawirusy etc. Lekarze wskazują tu również m.in. na:

• toksyny znajdujące się w produktach spożywczych, np. pestycydy czy metale ciężkie;
• niektóre leki, np. długotrwale przyjmowane antybiotyki czy leki na trądzik zawierające izotretynoinę;
• alergie pokarmowe – klasycznym przykładem jest tu celiakia (nietolerancja glutenu) jako przewlekłe zapalenie jelit;
• pasożyty przewodu pokarmowego;
• nieprawidłową dietę obfitującą w ciężkostrawne dania, alkohol i zbyt pikantne potrawy, a także częste spożywanie pokarmów za gorących albo za zimnych;
• zatrucie grzybami i inne zatrucia pokarmowe.

Pamiętaj, że palenie papierosów w dużym stopniu przyczynia się do nawrotów stanu zapalnego jelit!

Zapalenie jelit – objawy

Jeśli cierpisz na zapalenie jelit, objawy pojawiające się zwykle w pierwszej kolejności to dokuczliwe skurcze i silne bóle brzucha. Absolutnie ich nie ignoruj – zwłaszcza gdy dołączą do nich krwiste biegunki, gorączka, utrata apetytu, spadek masy ciała oraz wymioty i nudności. Czujesz się wtedy bardzo osłabiony, a twój organizm jest odwodniony i w gorszej kondycji. Towarzyszy temu bladość skóry i wyczerpanie. Przy zapaleniu jelita grubego niekiedy występuje krwawienie z dolnego odcinka przewodu pokarmowego. 

Zapalenie jelit a powikłania 

Nieleczone zapalenie jelit powoduje niebezpieczne powikłania, w tym m.in.:

• zapalenie stawów – jest to najczęstsze powikłanie;
• osteoporozę;
• zaburzenia pracy wątroby;
• anemię;
• choroby nerek.

Zapalenie jelita cienkiego i grubego – co musisz wiedzieć?

Zarówno zapalenie jelita cienkiego, jak i grubego, ma podobne objawy. W obu przypadkach choroba może być spowodowana różnymi czynnikami, dlatego tak ważne jest postawienie właściwej diagnozy i określenie przyczyn. Lekarz ustala sposób leczenia w zależności od typu zapalenia, które może mieć przebieg ostry albo przewlekły. Musisz liczyć się z tym, że leczenie zapalenia jelita grubego i cienkiego trwa przeważnie długo. W skrajnych sytuacjach niezbędna okazuje się interwencja chirurgiczna. Wypada w tym momencie przypomnieć, że w grupie szczególnie narażonej na zapalenie jelita cienkiego znajdują się osoby o obniżonej odporności oraz cierpiące na zaburzenia żołądka polegające na wydzielaniu zbyt małej ilości kwasu solnego. Kwas solny ma niskie pH, przez co jest naturalną zaporą dla bakterii i wirusów. Jeżeli często sięgasz po nieumyte warzywa i owoce, niszczysz barierę, która stanowi ochronę przed drobnoustrojami. 

Nieżyt jelit – diagnostyka

W celu rozpoznania zapalenia jelit konieczna jest wizyta u lekarza. Diagnoza stawiana jest na podstawie:

• wywiadu z pacjentem;
• kolonoskopii – czyli badaniu dolnego odcinka przewodu pokarmowego, które polega na oglądaniu wnętrza jelita grubego;
• badania radiologicznego jelit nazywanego powszechnie wlewem doodbytniczym – do jelita grubego wprowadzany jest tzw. kontrast;
• badania morfologicznego.

Czym jest wirtualna kolonoskopia?

Przy tej okazji warto wspomnieć o interesującej, bardzo nowoczesnej metodzie diagnostycznej – jest nią wirtualna kolonoskopia. Wykonuje się ją na podstawie tomografii komputerowej. Do przewodu pokarmowego pacjenta jest wprowadzana specjalna kapsułka z kamerą, która wykonuje zdjęcia. Na razie wirtualna kolonoskopia jest rzadko stosowana – z punktu widzenia pacjenta jest to bardziej komfortowe badanie z uwagi na mniejszą inwazyjność w porównaniu z tradycyjną kolonoskopią.

Jakie leki na zapalenie jelit są najskuteczniejsze?

W leczeniu zapalenia jelit stosuje się przede wszystkim:

• zapaleniu jelita grubego w postaci takich preparatów jak salazopiryn i sulfasalazin;
• mesalazynę – czyli aktywny składnik sulfalazyny występujący w takich preparatach jak np. Claversal, Dipentum, Mesalazyna czy Salofalk.

Jeżeli lekarz przepisze ci któryś z powyższych leków, nie zapominaj m.in. o:

• przyjmowaniu kwasu foliowego – dotyczy to osób leczonych sulfasalazyną, która niekorzystanie wpływa na wchłanianie przez organizm kwasu foliowego;
• kontrolowaniu liczby krwinek białych, czerwonych, płytek, aktywności enzymów wątrobowych i fosfatazy zasadowej – to również odnosi się do pacjentów, którym podano sulfasalazynę;
• badaniach kontrolnych nerek i trzustki, gdy bierzesz mesalazynę.

W leczeniu nieżytu jelit niejednokrotnie stosuje się leki przeciwdepresyjne, niesteroidowe leki przeciwzapalne, leki rozkurczowe czy nawet leki opioidowe. Oczywiście terapia farmakologiczna zawsze dobierana jest indywidualnie.

Przewlekłe zapalenie jelit – dieta

Kluczowe znaczenie dla leczenia zapalenia jelit ma odpowiednia dieta. Powinna być ona lekkostrawna i pozbawiona produktów, które powodują przykre uczucia wzdęcia. Wiele tu zależy od stopnia nasilenia objawów. Przy łagodnych i umiarkowanych symptomach twój przewód pokarmowy zazwyczaj będzie dobrze tolerować, m.in. jajka na miękko, pieczone lub gotowane ryby, gotowane warzywa i owoce, biały ryż czy chude wędliny.

Przy zaostrzonych objawach z diety zwykle trzeba wykluczyć m.in.: produkty gruboziarniste, ciemne pieczywo, jajka na twardo i smażone, ostre przyprawy, sery żółte i pleśniowe, tłuste wędliny i mięsa. Do tego niewskazane jest picie napojów gazowanych, mocnej kawy i herbaty oraz alkoholu. Nie wolno też jeść słodyczy oraz wyrobów zawierających duże ilości cukru jak miód czy karmelizowane owoce.

W diecie nie może zabraknąć naturalnych probiotyków i prebiotyków, które wzmacniają mikroflorę jelit, czyli np.:

• kiszonek;
• naturalnych jogurtów, kefirów i maślanek;
• niektórych warzyw, np. szparagów czy szpinaku.

Zapalenie jelit – leczenie domowe

Osoba borykająca się ze stanem zapalnym jelit musi pamiętać o systematycznym nawadnianiu organizmu. Nie może także zapominać o przyjmowaniu roztworu wodnego, który zawiera spore ilości potasu, sodu, glukozy, kwasu węglowego oraz sacharozy. Bardzo ważne jest to, aby nie nabawić się niedoborów – przy odwodnieniu spowodowanym wymiotami i biegunką takie ryzyko jest niestety wysokie. Chory powinien też dużo odpoczywać oraz unikać wysokich temperatur i zbyt intensywnego wysiłku fizycznego. Trzeba bezwzględnie stosować się do zaleceń lekarza i wykluczać z jadłospisu wszystko, co szkodzi.

Zapalenia jelit możesz uniknąć, jeżeli na co dzień będziesz przestrzegać pewnych zasad – nie od dziś wiadomo, że profilaktyka jest lepsza niż leczenie. Przede wszystkim dbaj o zdrową i prawidłowo zbilansowaną dietę. Odstaw alkohol i papierosy, a także potrawy smażone, fast foody i wysoko przetworzone produkty. Na profilaktykę nieżytu jelit składają się ponadto aktywność fizyczna adekwatna do stylu życia oraz regularne badania. Dużą wagę przykładaj do higieny osobistej i higieny odżywiania – nie tylko, gdy wyjeżdżasz na wakacje do egzotycznych krajów.

---

Zobacz też:

• Uchyłek Meckela – wada jelita grubego, jego objawy i powikłania
• Czym grozi perforacja jelita?
• Jak wyleczyć wrzodziejące zapalenie jelita grubego?
• Zioła na uchyłki jelita grubego – jak leczyć zapalenie uchyłków?
• Ból jelit – co robić gdy się pojawi? Jak rozpoznać ten rodzaj bólu brzucha?
• Krew w kale – niepokojący objaw, którego nie wolno bagatelizować!
• Zioła na jelita – jakie zioła stosować przy zespole jelita drażliwego? Naturalne wspomaganie układu pokarmowego
• Zapalenie otrzewnej – diagnostyka i rokowania. Sprawdź, czy silny ból brzucha to objaw, który może doprowadzić do sepsy!