Narząd tworzy rodzaj poduszki lub wypełnionego wodą worka na płuca, w których organy mogą zmieniać swoją objętość bez obijania się o twarde ścianki klatki piersiowej. Co jeszcze powinieneś wiedzieć o opłucnej?
Opłucna – anatomia narządu
Opłucna (łac. pleura) to cienka, surowicza błona otaczająca płuca. Każde z płuc izolowane jest przez odrębną opłucną. Jest cienką i stale wilgotną błoną, która ułatwia ruch płuc podczas oddychania. Błona, z której składa się narząd, jest unerwiona i wrażliwa na ból od strony ściennej. Posiadanie nerwów somatycznych (nerw przeponowy i międzyżebrowy) znaczy, że schorzenia opłucnej mogą objawić się bólem.
Opłucna składa się z dwóch blaszek, pomiędzy którymi znajduje się szczelinowata jama opłucnej. Blaszki to:
- blaszka ścienna (łac. pleura parietalis), bezpośrednio stykająca się z powięzią wewnątrzpiersiową, śródpiersiem i przeponą;
- blaszka trzewna (łac. pleura visceralis), pokrywająca płuco i ściśle do niego przylegająca.
Jama opłucnej, nazywana również jamą opłucnową, to szczelinowata przestrzeń między blaszkami opłucnej. Płyn w jamie opłucnej to kilka mililitrów płynu surowiczego, którego funkcją jest zmniejszenie tarcia przy oddychaniu.
W terminologii można mówić o opłucnej płucnej (blaszka trzewna) oraz opłucnej ściennej (blaszka ścienna). Opłucną płucną można rozróżnić dalej na żebrową, przeponową, śródpiersiową i osklepek opłucnej. Miejsca ich połączenia nazywane są zachyłkami (zachyłek żebrowo-przeponowy, zachyłek żebrowo-śródpiersiowy, zachyłek przeponowo-śródpiersiowy).
Płyn w jamie opłucnej. O czym może świadczyć wysięk opłucnowy?
Nadmierne nagromadzenie się płynu w jamie opłucnej może oznaczać zaburzenia, takie jak zbyt wysokie ciśnienie w naczyniach krwionośnych narządu, problem z odpływem płynu tkankowego z naczyń chłonnych lub zbyt niskie ciśnienie onkotyczne krwi.
Ponieważ zbierający się płyn w opłucnej powiększa organ i uciska na płuca, osoby chore będą mieć duszności oraz ból klatki piersiowej. Łatwo zauważalnym symptomem nagromadzenia się płynu w opłucnej jest trudność chorego w poruszaniu klatką piersiową i wyraźna asymetria tej części ciała. W klatce piersiowej można usłyszeć również wyraźne tarcie.
Płyn w jamie opłucnej może mieć charakter przesiękowy, wysiękowy oraz rzadziej — krwiaku lub chłonotoku.
Płyn wysiękowy gromadzi się w wyniku:
- zapalenia płuc lub oskrzeli;
- nowotworów płuc;
- chorób trzustki;
- zawału serca;
- pęknięcia przełyku.
Płyn przesiękowy gromadzi się w wyniku:
- marskości wątroby;
- niewydolności serca;
- zatoru płucnego;
- niedoczynności tarczycy.
Płyn w opłucnej wymaga natychmiastowej hospitalizacji i interwencji medycznej. Zazwyczaj stosowane jest leczenie zachowawcze nakierowane na leczenie chorób podstawowych powodujących wysięk w jamie opłucnej. Jeśli płynu w opłucnej jest zbyt wiele i pojawia się silny ból wraz z dusznościami, nadmiar usuwa się za pomocą drenażu jamy opłucnej.
Odma i zapalenie opłucnej. Najczęstsze choroby i ich objawy
Wszystkie z chorób opłucnej związane są z nagromadzeniem się płynu surowiczego w jej jamie. Do najczęstszych z objawów należy silny, kłujący ból w klatce piersiowej, tachykardia i spłycony oddech.
Odma opłucnej
Odma opłucnowa lub opłucna spowodowana jest dostaniem się powietrza atmosferycznego lub gazów do jamy opłucnej. Gazy uciskają pęcherzyki płucne, co prowadzi do uszkodzenia narządu. Odma jest częstym wynikiem urazów klatki piersiowej lub złamania żeber. Chorobę dzieli się na:
- postać zamkniętą — przy jednorazowym dostaniu się gazów na wskutek pęknięcia pęcherza rozedmowego lub przebicia miąższu płucnego. W skrajnych przypadkach wymaga odbarczenia (odessania powietrza) za pomocą nakłucia opłucnej;
- postać otwartą — kiedy dochodzi do przebicia ściany klatki piersiowej i utworzenia się dużej rany. Wzrasta wtedy ciśnienie, co prowadzi do zapadnięcia się płuca;
- postać samoistną — zazwyczaj występująca u osób palących lub w wyniku zespołu Marfana;
- postać pourazowa — wynik przedostania się powietrza do jamy w wyniku urazu.
Zapalenie opłucnej
Zapalenie opłucnej to stan zapalny błony prowadzący do gromadzenia się płynu w jamie opłucnej.
Zazwyczaj jest objawem innych chorób, wyróżnia się jednak wirusowe i bakteryjne zakażenia opłucnej. Jest częstym powikłaniem po gruźlicy lub zapaleniu płuc.
Zapalenie opłucnej jest następstwem nagromadzenia się płynu w jamie narządu. Zwiększenie ilości płynu prowadzi tutaj do rozwijania się bakterii żywiących się glukozą w płynie. Nieleczone zapalenie może skutkować przerostem prawej komory serca, niewydolnością oddechową lub zgonem.
Nowotwór opłucnej
Najczęstszy nowotwór atakujący opłucną to międzybłoniak, złośliwy nowotwór wywodzący się z komórek międzybłonka. Nowotwór charakteryzuje się tworzeniem guzków naciekowych i płynu wysiękowego.
Opłucna to istotny narząd, który ma znaczenie w procesie oddychania. Warto na bieżąco reagować na wszelkie nieprawidłowości związane z jej funkcjonowaniem, by zapobiec niechcianym chorobom.
Zobacz też:
- Odbarczanie odmy prężnej i opłucnowej – kiedy jest potrzebne?
- Jak bolą płuca i o czym świadczy to odczucie?
- Ból płuc – czy płuca mogą boleć? Jak reagować na kłucie w płucach?
- Drenaż opłucnej – kiedy się go wykonuje i na czym polega zabieg?
- Co może oznaczać ból w klatce piersiowej przy oddychaniu? Błahy problem czy poważne schorzenie?
- Zatorowość płucna – diagnostyka, leczenie i rokowania w zatorowości płucnej. Co warto wiedzieć o zatorze płucnym?
- Niewydolność oddechowa – jak rozpoznać niewydolność ostrą i przewlekłą? Objawy i leczenie niedotlenienia
- Tlenoterapia – na czym polega leczenie tlenem? Rodzaje tlenoterapii, przeciwwskazania. Czy możliwa jest tlenoterapia w domu?
