Medycyna

Kwas traneksamowy. Co to za substancja i jakie są powody do stosowania kwasu traneksamowego?

Kwas traneksamowy. Co to za substancja i jakie są powody do stosowania kwasu traneksamowego?

Poza zastosowaniem w medycynie kwas traneksamowy stosuje się również w kosmetyce jako środek wspomagający rozjaśnianie przebarwień. Co należy wiedzieć o tej substancji i kiedy powinno się ją przyjmować? Przedstawiamy komplet informacji o kwasie traneksamowym.

Kwas traneksamowy – analityka

Kwas traneksamowy (ang. tranexamic acid, TXA) to syntetyczny aminokwas o działaniu przeciwkrwotocznym. Substancja ma wiele zastosowań w medycynie, głównie jako antyfibrynolityk pierwszego rzędu przy interwencjach ambulatoryjnych. Podany w ciągu trzech godzin od urazu powodującego silny krwotok (pourazowy wstrząs krwotoczny) znacznie redukuje ryzyko zgonu. Po tym czasie jego działanie dla organizmu nie ma żadnych korzyści i może być potencjalnie szkodliwe. Przy analizie danych pacjentek z ciężkim krwotokiem poporodowym wykazano, że kwas traneksamowy zastosowany natychmiastowo poprawia przeżywalność o nawet 70%, przy spadku o 10% co kwadrans.

Pozaurazowo, czyli w warunkach szpitalnych, kwas stosuje się również w celu zmniejszenia krwawienia i ryzyka wstrząsu krwotocznego u pacjentów przed poważnymi zabiegami chirurgicznymi.

Głównym działaniem kwasu traneksamowego jest hamowanie i profilaktyka krwawień. Substancja działa nie tylko przeciwkrwotocznie, ale i zapobiega fibrynolizie, zwiększając stabilność skrzepów krwi. Poza działaniami interwencyjnymi stosuje się go również w kardiochirurgii, chirurgii ginekologicznej, chirurgii ortopedycznej, dermatologii oraz chirurgii stomatologicznej i szczękowo-twarzowej. Bezpośrednio jako lek stosuje się go przy krwawieniach z nosa i krwotoku z narządów rodnych. Kwas traneksamowy może być podawany doustnie, dożylnie oraz w formie płukanki doustnej lub miejscowej.

Na czym polega mechanizm działania kwasu traneksamowego?

TXA hamuje bezpośrednio osoczowe aktywatory plazminogenne oraz częściowo tkankowe aktywatory plazminogenu. Dzięki temu mechanizmowi plazminogen — czyli nieaktywne białko w surowicy krwi, nie przemienia się w plazminę. Wynikiem końcowym jest więc zablokowanie przemiany plazminogenu w plazminę.

Plazmina, zwana też zamiennie fibrynazą albo fibrynolizyną, to enzym białkowy znajdujący się w osoczu krwi, którego funkcją jest rozkładanie białek krwi wchodzących w skład skrzepu. Kwas traneksamowy sam w sobie jest również słabym inhibitorem plazminy.

Farmakokinetyka

Kwas traneksamowy podany doustnie wchłania się z przewodu pokarmowego w ciągu trzech godzin. Szybko przenika do tkanek i nie wiąże się z białkami osocza. Kwas traneksamowy przenika wraz z krwią również do płynu mózgowo-rdzeniowego, płynów stawowych jak i do łożyska i pokarmu mlecznego kobiety. Wydalany jest niemal w całości w postaci niezmienionej wraz z moczem w ciągu 12 godzin od przyjęcia.

Wskazania do stosowania kwasu traneksamowego

Ze względu na działanie antyfibrynolityczne (fibrynoliza pierwotna, miejscowa oraz wynikająca ze stosowania leków), kwas traneksamowy znajduje zastosowanie w wielu dziedzinach. Do głównych wskazań do stosowania należą:

  • krwawienia spowodowanych fibrynolizą pierwotną;
  • krwawienia związanych ze stosowaniem leków o działaniu fibrynolitycznym;
  • krwawienia z dróg rodnych oraz związanych z zaburzeniami ginekologicznymi;
  • krwiomocz z dolnych dróg moczowych przy gruczolaku; nowotworach złośliwych pęcherza, kamicy nerkowej;
  • krwawienia z dróg moczowych po chirurgii;
  • krwawienia po zabiegach otolaryngolicznych.

Przeciwskazania do stosowania kwasu traneksamowego

Kwas traneksamowy należy stosować z wysoką ostrożnością u pacjentów z ryzykiem zaburzeń zakrzepowo-zatorowych (np. kobiety stosujące antykoncepcję doustną). Częstym powikłaniem jest z kolei wystąpienie bezmoczu mechanicznego spowodowanego zakrzepem w cewce moczowej. Jakie jeszcze wyróżnia się przeciwskazania do stosowania kwasu traneksamowego? Są to odpowiednio:

  • nadwrażliwość bądź alergia na TXA;
  • zakrzepica tętnicza lub żylna;
  • ciężka niewydolność nerek;
  • wystąpienie drgawek w przeszłości.

TXA unika się również przy chirurgicznych zabiegach z ryzykiem wystąpienia obrzęku mózgu.

Interakcje kwasu z lekami

Do leków wchodzących w interakcje z kwasem należą:

  • leki trombolityczne, neutralizujące działanie TXA;
  • urokinaza;
  • leki przeciwkrwiotoczne (współnasilenie);
  • leki zwiększające ciśnienie tętnicze przy podaniu przez kroplówkę.

Do symptomów niepożądanych należą dolegliwości żołądkowo-jelitowe, nudności, wymioty i biegunka. Znacznie rzadziej obniżenie ciśnienia tętniczego i bóle głowy, zakrzepica żylna lub zaburzenia widzenia i objawy uczuleniowe w postaci usutki.

Kwas traneksamowy w kosmetologii

W przemyśle kosmetycznym wykorzystywane są głównie przeciwzapalne właściwości kwasu traneksamowego. Substancja jest wyjątkowo łagodna dla skóry, jednocześnie cechując się silnym działaniem osłabiającym melanogenezę. Znaczy to, że bezpośrednio ogranicza kumulowanie się melaniny w skórze. Ma więc wpływ przede wszystkim na przebarwienia – rozjaśnia istniejące pigmentacje oraz zapobiega powstawaniu kolejnych. Kwas wskazuje również działanie wzmacniające naczynia krwionośne, niwelujące zaczerwienienia i zwiększające elastyczność skóry. Najczęściej wykorzystywany jest w terapii hiperpigmentacji oraz trądziku różowatego.

Kwas stosowany jest jako składnik balsamów, serum, kremów oraz peelingów o działaniu przeciwzapalnym i wyrównującym koloryt skóry. Do jego zastosowań w kosmetyce należą:

  • rozjaśnianie przebarwień skóry;
  • zapobieganiu powstawaniu przebarwień skóry;
  • redukcja świądu;
  • łagodzenie stanów zapalnych;
  • działanie nawilżające;
  • leczenie trądziku różowatego.

Zobacz też:
Archiwum: czerwiec 2022

Udostępnij

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *