Wirus HCV przez długie lata może nie dawać żadnych objawów. Po jego uaktywnieniu dochodzi do wirusowego zapalenia wątroby typu C. Skutkami przewlekłej choroby są uszkodzenia i nowotwory narządu. Dowiedz się, jak wygląda diagnostyka oraz leczenie!
Do zakażenia HCV (ang. Hepatitis C Virus) może dojść trzema drogami – pozajelitowo (najczęściej przez kontakt z krwią), w wyniku stosunku płciowego oraz w wyniku czynności okołoporodowych. Od momentu przeniknięcia wirusa do wystąpienia pierwszych objawów WZW może minąć nawet 30 lat. Specjaliści szacują, że nosicielami HCV jest w Polsce ponad 700 tysięcy osób. Liczba zakażonych na całym świecie to od 65 do ponad 85 milionów ludzi. Istnieją skuteczne, a co równie istotne bezpieczne leki na wirusowe zapalenie wątroby. Duże znaczenie w skuteczności leczenia odgrywa jak najwcześniejsze rozpoznanie choroby. Dowiedz się, jakie są objawy i jak leczyć to zakażenie.
Jak zakażenie wirusem HCV rozwija się w wirusowe zapalenie wątroby typu C?
Wirusolodzy klasyfikują HCV do rodziny flaviwirusów – grupy hepatotropowych patogenów RNA. Ich jedynym celem są komórki wątrobowe. Podobną budową charakteryzują się wirusy wtórnie hepatotropowe, które atakują również inne organy. Po zakażeniu następuje namnażanie patogenów w narządzie, które przez długi czas nie daje żadnych zewnętrznych objawów. Z czasem dochodzi do coraz silniejszych zaburzeń w funkcjonowaniu wątroby, zwiększa się także podatność na inne choroby. HCV oraz inne czynniki odpowiedzialne za WZW często kojarzone są z żółtaczką. Jednak w rzeczywistości bezżółtaczkowe wirusowe zapalenie wątroby zdarza się 7 razy częściej, niż współistnienie tych chorób.
U większości pacjentów faza ostra przechodzi w fazę przewlekłą. Od 15 do 50 procent chorych ma szansę na eliminację patogenu podczas objawowego przebiegu ostrego zakażenia. Lista hepatotropowych patogenów nie jest zamknięta. Naukowcy wciąż prowadzą szereg badań. Do tej samej rodziny, co HCV, należą również następujące wirusy:
- HAV;
- HBV (odpowiedzialny za najsłynniejszy wariant choroby, czyli zapalenie wątroby typu B);
- HDV;
- HEV;
- TTV (odmiana przenoszona drogą transfuzji, która być może w przyszłości będzie oznaczana jako HFV);
- HGV (najprawdopodobniej nie powoduje stanów zapalnych i objawów chorobowych).
Kiedy może dojść do zakażenia HCV i jak wygląda bezobjawowy przebieg WZW typu C?
U około 50% pacjentów nie udaje się ustalić dokładnego pochodzenia wirusa. Do zakażenia najczęściej dochodzi w wyniku kontaktu z krwią lub jej pochodnymi, pochodzącymi od innego ludzkiego nosiciela HCV. Jedną z przyczyn są zabiegi medyczne związane z przerwaniem ciągłości tkanek lub błony śluzowej – m.in. przeszczepienie narządu, przetaczanie krwi (zwłaszcza w dużych ilościach), niejałowe sprzęty w szpitalu (np. urządzenia wykorzystywane do dializy) oraz korzystanie z tych samych sprzętów niemedycznych przez osobę chorą. Tutaj specjaliści najczęściej wskazują na:
- maszynki do golenia i żyletki;
- igły, pisaki oraz inne przyrządy niezbędne do zrobienia tatuażu;
- szczoteczki do zębów;
- strzykawki, rurki i pozostałe akcesoria do zażywania narkotyków.
Inne przyczyny zakażeń WZW
Wśród narkomanów WZW typu C wykrywa się stosunkowo często. W tej grupie ryzyka odsetek zachorowań sięga 40%, aczkolwiek najpewniej nie są to pełne dane. Ryzyko zakażenia HCV i zachorowania na wirusowe zapalenie wątroby zwiększają także:
- leki i inne substancje o działaniu immunosupresyjnym;
- zmiany hormonalne typowe dla mężczyzn;
- naturalne procesy starzenia (sprzyjają rozwojowi choroby, jeżeli pacjent ma kontakt z wirusem po 40. roku życia);
- wahania aktywności enzymu ALT we krwi;
- częste zmiany partnerów seksualnych i kontakty seksualne między mężczyznami.
Najczęstsze objawy zakażenia wirusem HCV oraz WZW C
W pierwszej fazie najczęściej nie ma żadnych symptomów. Wykrycie rozwijającej się choroby umożliwiłoby wykonanie kompleksowych badań po dolegliwościach, na które większość pacjentów nie zwraca większej uwagi. Osobom po zakażeniu patogenem HCV mogą doskwierać:
- bóle brzucha;
- nudności;
- wymioty;
- swędzenie skóry;
- bóle mięśni i stawów;
- uczucie zmęczenia;
- pogorszenie nastroju.
Żółtaczka
Dodatkowym możliwym objawem przewlekłego zakażenia HCV jest żółtaczka, która pojawia się tymczasowo lub na stałe. Ujawnia się m.in. poprzez ciemniejszy kolor oddawanego moczu oraz jaśniejsza barwa stolca. Wraz z rozwojem przewlekłego wirusowego zapalenia wątroby typu C może dochodzić do:
- powiększenia wątroby;
- powiększenia śledziony;
- postępującej niewydolności wątroby.
Powikłania przewlekłego wirusowego zapalenia wątroby typu C. HCV prowadzi do marskości wątroby
I to tylko jedna z wielu możliwych konsekwencji choroby. Drugim spośród najpoważniejszych skutków braku odpowiedniej terapii jest rak wątroby. Początkowo namnażający się wirus HCV prowadzi do postępujących zniszczeń w miąższu narządu. W konsekwencji wielokrotnie wzrasta aktywność niektórych enzymów. Postępujące uszkodzenia wątroby skutkują coraz poważniejszymi powikłaniami.
Powikłania związane z zakażeniem wirusem zapalenia wątroby typu C
Do rozwinięcia ostrego zapalenia wątroby lub przewlekłej postaci WZW typu C dochodzi u ok. 85% pacjentów. To oznacza, że blisko 560 tysięcy Polaków znajduje się teraz w grupie wysokiego ryzyka zachorowania na marskość wątroby lub raka wątrobowokomórkowego. HCV działa powoli, ale co roku zbiera obfite, śmiertelne żniwo. Powikłania związane z zakażeniem wirusem zapalenia wątroby typu C prowadzą do ok. 350 tys. zgonów rocznie na świecie, z czego ok. 86 tys. ma miejsce w Europie. Przy WZW C zwiększa się także ryzyko zaburzeń:
- nerkowych;
- skórnych;
- neurologicznych;
- reumatologicznych;
- hematologicznych;
- sercowo-naczyniowych.
Badanie przeciwciał anty-HCV w surowicy i dalsza diagnostyka WZW typu C
RNA HCV może pojawiać się we krwi osoby zakażonej, jednak tylko okresowo. Ujemny wynik takiego testu nie wyklucza całkowicie przebiegu choroby. Dlatego podczas diagnostyki wirusowego zapalenia wątroby typu C zleca się wykonanie badania krwi pod kątem obecności przeciwciał anty-HCV w surowicy. To IgG, czyli immunoglobuliny klasy G, swoiste względem antygenów wytwarzanych przez cztery różne regiony patogenu. Ich wytwarzanie to odpowiedź organizmu na obecność materiału genetycznego wirusa HCV. Dodatni wynik świadczy o kontakcie z wirusem HCV, do potwierdzenia WZW C potrzeba dodatkowych testów.
Jakie badania należy wykonać, aby potwierdzić zakażenie WZW?
Kolejnym krokiem powinno być rozpoznanie dokładnego genotypu czynnika chorobotwórczego. To zwykle pozwala ocenić elastografia – do 2015 roku procedury medyczne zakładały konieczność przeprowadzenia biopsji wątroby. W diagnostyce zleca się również dokładniejszą analizę krwi. W badaniach na obecność wirusa HCV oraz rozpoznaniu postaci choroby zakaźnej oznacza się poziom:
- ALT;
- ASP;
- bilirubiny;
- GGTP.
Dodatni wynik badania HCV – leczenie przewlekłego zapalenia wątroby typu C
Na wczesnym etapie najskuteczniejsze okazują się nowoczesne leki DDA. Są efektywniejsze i powodują mniej skutków ubocznych od interferonu, który wciąż może być podawany osobom zakażonym HCV. Substancje nowej generacji w ok. 99% przypadków powodują całkowitą eliminację wirusa z organizmu. Do uzyskania takich rezultatów konieczne jest wykonanie badania tuż po sytuacji, w której potencjalnie mogło dojść do zakażenia. W przypadku przewlekłego WZW typu C zastosowanie (poza IFE) mają również:
- alfawiryna;
- rybawiryna;
- telaprewir;
- symeprewir;
- boceprewir.
O rodzaju kuracji i dawkowaniu poszczególnych leków na HCV lub wirusowe zapalenie wątroby typu C decyduje lekarz prowadzący pacjenta. Obecnie preparaty DDA sukcesywnie wypierają starsze metody z planów leczenia. Dzięki nim cały proces przebiega szybciej, lepiej zapobiega dalszej transmisji wirusa. Nowoczesne leki mają postać tabletek, a pełna terapia – w zależności od stopnia rozwoju choroby i wielu innych czynników – trwa od 8 do 24 tygodni.
HCV i WZW C – zalecenia profilaktyczne dla pacjentów
Postępy w medycynie i obecność skutecznych leków nie oznacza, że można sobie pozwolić na większą swobodą. Wirusowe zapalenie wątroby typu C przebiega w utajony sposób, nie dając poważnych objawów nawet przez kilkadziesiąt lat. Ostry etap nadal może poczynić ogromne spustoszenia w organizmie. Zasada „lepiej zapobiegać, niż leczyć” w przypadku wirusa HCV nie straciła na aktualności. W poradach profilaktycznych dominują wskazania odnośnie do:
- sprawdzania procedur higienicznych w wizytowanych salonach kosmetycznych i tatuażu;
- wykorzystywania jednorazowych rękawiczek i innych zabezpieczeń;
- powstrzymania się od przyjmowania narkotyków, zwłaszcza dożylnych;
- wykonywania badań anty-HCV, w szczególności przez osoby z następujących grup pacjentów:
- przewlekle dializowani;
- z hemofilią;
- z HIV;
- poddani przetaczaniu krwi;
- biorcy narządów;
- z podwyższony ALT i AST;
- u ich matek wykryto HCV w trakcie ciąży.
Natomiast chorym przyjmującym leki przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu C zaleca się m.in. odstawienie wszelkich używek, ograniczenie wysiłku fizycznego i stresu oraz przejście na dietę dopasowaną do zapotrzebowania organizmu na energię. Wskaźnik BMI na poziomie 19–25 kg/m² sprzyja działaniom zmierzającym do odciążenia wątroby.
Wirusa HCV można wyleczyć całkowicie – u 99% pacjentów poddanych nowoczesnym kuracjom nie doszło do nawrotów choroby. Należy pamiętać jednak o regularnych badaniach i kontrolowaniu stanu swojego zdrowia.
Zobacz też:
- Wirusowe zapalenie wątroby – jak rozpoznać i leczyć tę chorobę?
- Wirus grypy – typy wirusa, drogi zakażenia, leczenie. Jak postępować w przypadku zachorowania na grypę?
- Cytomegalowirus – jakie są objawy zarażenia?
- Jak można zarazić się HIV? Poznaj najczęstsze drogi zakażenia
- Grypa typu A i grypa typu B – objawy, leczenie, powikłania
- Na jakie choroby narażeni są ratownicy medyczni?
- AIDS, czyli zespół nabytego niedoboru odporności. Jak można się zakazić i jak przebiega leczenie?
- Ospa prawdziwa, czyli czarna ospa. Nie ma nic wspólnego z wirusem ospy wietrznej
