Zespół cieśni nadgarstka to dość powszechna dolegliwość – pojawia się ona u 50 na 1000 osób. Przypadki tego schorzenia zdarzają się wśród ludzi w każdym wieku. Najczęściej odnotowywane przypadki dotykają kobiet po 50. roku życia – rzadziej mężczyzn. Ból cieśni nadgarstka występuje przeważnie w dominującej ręce, choć czasem również w obydwu. Co takiego powoduje to schorzenie i jak można się go pozbyć?
Co to jest cieśń nadgarstka?
Zespół cieśni nadgarstka opisywany jest też czasem skrótem ICD 10 G56.0. Jest to zapis Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ustanowionej przez Światową Organizację Zdrowia. ICD-10 to dziesiąta wersja klasyfikacji, która weszła w życie w 1990 roku i obowiązuje dziś w ponad 100 krajach świata. Podział ICD 10 klasyfikuje zespół cieśni nadgarstka do grupy G, czyli chorób układu nerwowego.
Czym jest cieśń nadgarstka w praktyce? To zbiór objawów, który wiąże się z uciskiem na nerw biegnący wzdłuż kanału nadgarstka. Jest to choroba, którą przypisuje się do grupy tzw. neuropatii uciskowych. Co to oznacza w praktyce? Ból i wszelkie dolegliwości pojawiają się na skutek ucisku mechanicznego i nie odpowiadają za nie żadnego procesy wewnętrzne.
Budowa nadgarstka
Zespół cieśni nadgarstka jest ściśle związany z anatomią ręki. Schorzenie powstaje w momencie, gdy zaistnieją w niej jakieś nieprawidłowości. Budowa nadgarstka jest skomplikowana i delikatna. Znajdują się w nim malutkie kostki, które wspólnie tworzą tunel – tzw. kanał nadgarstka. W jego wnętrzu przebiega nerw pośrodkowy i ścięgna. Kanał otoczony jest więzadłem poprzecznym, czyli tzw. troczkiem zginaczy nadgarstka.
Zapalenie cieśni nadgarstka pojawia się wtedy, gdy troczek zaczyna się rozrastać lub puchnąć. Wówczas wywiera on nacisk na nerw pośrodkowy. W miejscu ucisku szybko powstaje obrzęk, który wywołuje stan zapalny okolicznych tkanek. W takiej sytuacji włókna nerwu nie mogą być prawidłowo odżywiane. Problem się więc zapętla, a nieprzyjemne dolegliwości się nasilają.
Zespół cieśni nadgarstka – objawy
Jak rozpoznać, że cierpisz właśnie na zespół cieśni nadgarstka, a nie inne schorzenie dłoni? Głównym objawem jest ból lub dyskomfort w obrębie kciuka, palca wskazującego i połowy palca serdecznego. Promieniowanie nieprzyjemnego uczucia do tych konkretnych obszarów spowodowane jest anatomią dłoni. Objawy zespołu cieśni nadgarstka opisywane są zwykle jako uczucie mrowienia, drętwienia i ogólnego dyskomfortu. Co ciekawe, nie są odczuwalne na małym palcu.
Zespół cieśni nadgarstka (ICD 10 G56.0) zwykle mocno utrudnia wykonywanie chorą ręką jakichkolwiek precyzyjnych ruchów. Dłoń jest wówczas widocznie osłabiona. Choremu ciężko jest utrzymać jakiekolwiek przedmioty czy nawet zacisnąć dłoń w pięść. Praca przy komputerze staje się bardzo uciążliwa lub całkowicie niemożliwa. Trudniejsze stają się wówczas nawet takie podstawowe czynności, jak sprzątanie, zmywanie naczyń czy pisanie.
Pacjenci często skarżą się, że objawy zespołu cieśni nadgarstka nasilają się w nocy. Jeśli cierpisz na tę dolegliwość, bardzo nieprzyjemne jest unoszenie ręki do góry. Mrowienie lub drętwienie ręki może być tak doskwierające, że wybudzi cię ze snu. Można złagodzić to uczucie przez opuszczenie dłoni.
Zespół cieśni nadgarstka – przyczyny
Ból cieśni nadgarstka może mieć swoje źródło w wielu różnych przyczynach. Czasem ciężko jakąkolwiek zlokalizować, jednak w większości przypadków zespół cieśni nadgarstka towarzyszy innym chorobom i stanom zapalnym. Często pojawia się po prostu jako nieprzyjemne następstwo nieprawidłowych nawyków.
Powszechne przyczyny zespołu cieśni nadgarstka to m.in.:
- reumatoidalne zapalenie stawów;
- twardzina układowa;
- dna moczanowa;
- ciąża;
- menopauza;
- otyłość;
- amyloidoza;
- akromegalia;
- niedoczynność tarczycy;
- cukrzyca;
- choroby nowotworowe;
- gruźlica;
- obecność tłuszczaków, kostniaków lub ganglionów wewnątrz nadgarstka.
Jeśli chodzi o nawyki, które sprzyjają powstawaniu cieśni nadgarstka, jest to przede wszystkim powtarzanie tych samych ruchów palców i nadgarstka. Objawy mogą pojawić się po wielu różnych jednostajnych czynnościach i pracach manualnych. Należą do nich:
- drobne prace ręczne, np. szydełkowanie;
- pisanie na klawiaturze;
- operowanie myszką komputerową;
- jazda na rowerze;
- granie na instrumentach;
- używanie wibrujących narzędzi.
Zdarza się też, że zespół cieśni nadgarstka powstaje jako konsekwencja urazu lub obrzęku. Pośrednią przyczyną może być złamanie ręki czy nawet ciąża. Nie zawsze jednak da się sprawnie zapobiec tej chorobie. W wielu przypadkach związana jest ona z wykonywanym zawodem. Wówczas należy pomyśleć o zmianie pracy lub nawyków.
Koniecznie dbaj o swoje dłonie i nadgarstki – szczególnie jeśli wiesz, że masz predyspozycje do powstawania zespołu cieśni nadgarstka. Należą do nich:
- nieprawidłowa budowa nadgarstka – wrodzony wąski kanał;
- wielogodzinna praca a w jednej, wymuszonej, niewygodnej pozycji;
- powstanie urazu w obrębie dłoni;
- choroby współtowarzyszące.
Zespół cieśni nadgarstka – choroba zawodowa?
Ze względu na charakter zapalenia cieśni nadgarstka, można uznać je za chorobę zawodową. Nie zawsze jest to związane z wykonywaną pracą – często przyczyna leży w hobby lub nawykach domowych. Istnieje jednak grupa zawodów, które z pewnością sprzyjają rozwojowi tej dolegliwości. Zespół cieśni nadgarstka jako chorobę zawodową mogą wywołać m.in. takie zawody, jak:
- pracownik biurowy;
- muzyk;
- rzeźnik;
- krawiec;
- programista, grafik i inne zawody wykonywane głównie przy komputerze;
- artysta, tatuażysta.
Jak leczyć zespół cieśni nadgarstka?
Jeśli odczuwasz w ręce dyskomfort utrudniający ci normalne funkcjonowanie, niezwłocznie udaj się do lekarza. Zdarza się, że objawy cieśni nadgarstka są delikatne i przemijają samoczynnie. W takiej sytuacji wystarczy częściej poruszać i rozciągać dłonie podczas pracy. Jednak jeżeli zespół cieśni nadgarstka jest bardzo uciążliwy lub pojawia się z dużą częstotliwością – konsultacja ze specjalistą jest nieunikniona.
Zespół cieśni nadgarstka – badania diagnostyczne
Podstawą do postawienia diagnozy cieśni nadgarstka jest szczegółowy wywiad z pacjentem. Lekarz zapyta cię o konkretne dolegliwości, ich czas trwania, nasilenie, częstotliwość i okoliczności pojawiania się. Warto wspomnieć o wszelkich chorobach przewlekłych, przyjmowanych lekach i przebytych urazach.
Badania zespołu cieśni nadgarstka obejmują m.in. testy opukiwania nerwu i zginania nadgarstka. Należy też zwrócić uwagę na ewentualny zanik mięśni w dłoni. Dodatkowe, kompleksowe badania diagnostyczne obejmują:
- test przewodzenia nerwowego;
- elektromiografię;
- USG;
- rezonans magnetyczny.
Zespół cieśni nadgarstka – leki
Całkowite wyleczenie zespołu cieśni nadgarstka jest jak najbardziej możliwe, jednak niektóre przyczyny jego istnienia mogą oznaczać, że choroba ta będzie w przyszłości powracać. Metoda leczenia jest zawsze dobierana przez lekarza na podstawie przeprowadzonej diagnozy. Proces powrotu do zdrowia zależy od czasu trwania i stopnia zaawansowania schorzenia.
Gdy objawowe, domowe leczenie zespołu cieśni nadgarstka nie pomaga, lekarz może zalecić stosowanie glikokortykosteroidów. Podaje się je miejscowo w formie zastrzyków lub doustnie w tabletkach. W skrajnych przypadkach stosuje się leczenie operacyjne. Jest to jedyny sposób na całkowity powrót do zdrowia. Leki na zespół cieśni nadgarstka zwalczają tylko objawy schorzenia. Operacja umożliwia usunięcie jego przyczyny, czyli ucisku wywieranego na nerw pośrodkowy.
Zespół cieśni nadgarstka – leczenie domowe i profilaktyka
Po leczeniu chirurgicznym zawsze konieczna jest fizjoterapia i rehabilitacja. Aby zapobiec nawrotom choroby, warto też zastanowić się nad zmianą wykonywanej pracy. Jak leczyć zespół cieśni nadgarstka domowymi sposobami? Przede wszystkim unikaj wszelkich zadań obciążających stawy dłoni. Jeśli to niemożliwe, warto wprowadzić do swojej codziennej rutyny regularne ćwiczenia i rozciąganie nadgarstków.
Prawidłowa postawa i pozycja podczas zadań obciążających nadgarstki jest niezbędna. Zapobieganie zespołowi cieśni nadgarstka opiera się głównie o:
- wielokrotne przerwy podczas pracy w celu uregulowania ukrwienia nadgarstków;
- regularne wykonywanie ćwiczeń mobilizacyjnych i rozciągających nadgarstki;
- zwiększanie siły mięśni rąk;
- ustawienie klawiatury poziomo podczas pracy przy komputerze;
- używanie ergonomicznej myszki do komputera;
- dbanie o równomierne rozłożenie ciężaru na obie ręce;
- prawidłową postawę podczas pracy – prosty, podparty kręgosłup;
- dietę bogatą w witaminę B6 i nienasycone kwasy tłuszczowe;
- sen w prawidłowej, odpowiednio podpartej pozycji;
- w razie konieczności – noszenie usztywniacza nadgarstków, szczególnie w nocy.
Podczas przerwy od pracy przy komputerze warto wykonać kilka prostych ćwiczeń na nadgarstki. Konieczne jest ich rozruszanie, rozciągnięcie i zwiększenie przepływu krwi. Możesz też samodzielnie je rozmasować.
Zespół cieśni nadgarstka to nieprzyjemne schorzenie, które może spotkać każdego. Jest ono szczególnie powszechne w dobie pracy przy komputerze i szybkiego stylu życia. Wiele osób zapomina o prawidłowej postawie, zdrowym odżywianiu i dbaniu o swoje zdrowie fizyczne. Nawet osoby aktywne często pomijają aspekt mobilności nadgarstków. Jeśli nie chcesz narazić się na ból i nieprzyjemne leczenie – zadbaj o odpowiednią profilaktykę. Zapalenie cieśni nadgarstka jest mniej prawdopodobne wśród osób, które świadomie dbają o swoje dłonie.
Zobacz też:
- Ile odszkodowania za zabieg cieśni nadgarstka można dostać?
- Odczuwasz ból nadgarstka? Co robić, gdy nie ustępuje przez dłuższy czas? Sprawdź nasze porady!
- Ból nadgarstka – jakie są jego przyczyny? Przekonaj się, jak łagodzić dolegliwości
- Kości nadgarstka – anatomia i możliwe urazy kości ręki. Sprawdź, czym jest złamanie kości łódeczkowatej i choroba Kienbocka!
- Bóle rąk – jak ustalić przyczynę tej uciążliwej dolegliwości?
- Ból lewej ręki – skąd się bierze i jak mu zaradzić? Rozpoznaj źródło dolegliwości
- Skutki uboczne po operacji cieśni nadgarstka – czego się spodziewać?
- Ból zęba po leczeniu kanałowym – jak wygląda proces gojenia po endodoncji?
