Zatrucie pokarmowe to dolegliwości ze strony układu pokarmowego, pojawiające się po spożyciu jakiegoś produktu spożywczego. Ma ono ostry i gwałtowny przebieg. Sprawdź, czym się objawia i jak je leczyć!
Najczęstszą przyczyną zatrucia pokarmowego jest spożycie żywności skażonej drobnoustrojami lub toksynami, które wydzielają. W rzadkich przypadkach za przykre dolegliwości odpowiadają znajdujące się w pożywieniu substancje chemiczne, pestycydy. Objawy pojawiają się zazwyczaj już w kilka-kilkanaście godzin po posiłku, czasem jednak dopiero po kilku dniach. Zatrucia pokarmowe są niegroźne, ale zdarzają się dość często, zwłaszcza latem. Niejednokrotnie dotyczą pewnej określonej grupy osób, które spożyły skażony produkt lub przygotowaną na jego bazie potrawę. Jakie bakterie najczęściej powodują zatrucie pokarmowe? To Campylobacter, Escherichia Coli, salmonella, Listeria, Clostridium. Przeczytaj, jak rozpoznać zatrucie i w jaki sposób radzić sobie z dolegliwościami.
Zatrucie pokarmowe – rodzaje
Zatrucia pokarmowe mogą zostać wywołane przez bakterie, wirusy, grzyby i pasożyty. Przyczyną zatrucia są często bakterie i toksyny przez nie wydzielane. Bakterie namnażają się w pokarmie nieodpowiednio przechowywanym, ale także przeterminowanym. Zatrucia bakteryjne dzielą się na:
- intoksykacyjne;
- infekcje;
- toksykoinfekcje.
Za te pierwsze odpowiadają toksyny obecne w żywności – np. zatrucie gronkowcem czy jadem kiełbasianym. W przypadku infekcji dochodzi do kolonizacji komórek nabłonka jelitowego przez bakterie. Ma to miejsce np. w zatruciu pałeczkami Salmonelli. Toksykoinfekcja jest kombinacją dwóch omówionych przypadków. Oznacza to, że jest to zatrucie mieszane, za które odpowiadają toksyny wydzielane przez bakterie oraz zachodzący proces kolonizacji.
Zatrucie wirusowe i grzybicze
Zatrucie pokarmowe wywołane przez wirusy ma postać zapalenia żołądka oraz jelit. Przyczyną zatruć grzybiczych jest spożycie pokarmu zaatakowanego przez pleśń. Trzeba zwracać szczególnego zwracania uwagi na świeżość produktów, ich wygląd, zapach, termin przydatności do spożycia.
Objawy zatrucia pokarmowego
Czas od spożycia zakażonego produktu do wystąpienia objawów może być różny, jednak najczęściej wynosi od 12 do 24 godzin. Statystycznie zatrucie trwa około 3 dni. W zależności od przypadku symptomy mogą choremu towarzyszyć krócej (1 dzień) lub dłużej (ponad 7 dni). Do najczęstszych objawów zatrucia pokarmowego należą wymioty i biegunka oraz ból brzucha. Dodatkowo mogą pojawić się inne zaburzenia i nieprawidłowości:
- gorączka;
- osłabienie;
- nudności;
- krwawe stolce;
- bóle mięśni.
W przebiegu zatrucia może dojść do odwodnienia, które jest szczególnie niebezpieczne dla małych dzieci. W większości przypadków objawy zatrucia mijają samoistnie po upływie kilku dni, nie pozostawiając śladu. Warunkiem jest odpowiednie uzupełnianie płynów, które zostały utracone na skutek wymiotów i biegunki. Choć objawy zatrucia pokarmowego są dość charakterystyczne, trudno jest postawić prawidłową diagnozę jedynie na ich podstawie. Konieczne może być wykonanie badań mikrobiologicznych (np. posiewu kału).
Leczenie zatrucia pokarmowego
Większość zatruć pokarmowych można skutecznie leczyć w domu. Kluczowe jest uzupełnianie elektrolitów, nawadnianie organizmu. Trzeba jednak pamiętać, by płyny przyjmować małymi porcjami, aby nie sprowokować wymiotów. Oprócz tego, że należy zwiększyć ilość płynów, warto zastosować specjalne płyny nawadniające, które są dostępne w aptekach. Taki preparat pozwoli uzupełnić straty glukozy, sodu i potasu. W domowej apteczce warto mieć również węgiel aktywowany (węgiel leczniczy), który wspomaga chorych w walce z zatruciem, wiążąc toksyny, trucizny, przyspieszając perystaltykę jelit, osłaniając przewód pokarmowy i zmniejszając jego podrażnienie. Co jeszcze może pomóc podczas walki z zatruciem? To zwłaszcza:
- probiotyki, czyli środki pomagające przywrócić prawidłową florę bakteryjną, ograniczające rozwój patogenów i skracające czas trwania biegunki;
- nifuroksazyd o właściwościach przeciwbakteryjnych, przeciwzapalnych, przeciwbiegunkowych;
- powstrzymanie się od przyjmowania pokarmów na czas intensywnych wymiotów;
- stosowanie diety przez cały czas trwania dolegliwości.
Dieta przy zatruciu pokarmowym
Chorzy z zatruciem pokarmowym powinni zrezygnować z produktów i potraw ciężkostrawnych. Dieta powinna opierać się na gotowanych warzywach, chudym mięsie, ryżu, makaronie. Można podawać herbatniki i słone krakersy. Posiłki powinny być spożywane w małych porcjach. Stopniowo można wprowadzać kolejne produkty, jednak w przypadku każdej osoby wygląda to inaczej i zależy od intensywności i czasu trwania zatrucia. Dorośli mogą także zastosować głodówkę przez 1-2 dni, przyjmując jedynie płyny i stopniowo rozszerzając dietę o kleiki, kisiel, a następnie stosując dietę papkową. Czwarty dzień zatrucia to czas na wprowadzenie diety lekkostrawnej. Podczas choroby można jeść:
- kleik ryżowy;
- kaszkę na chudym rosole;
- kisiel z jagód;
- starte jabłko bez skórki;
- sucharki i biszkopty moczone w herbacie;
- pulpety z mięsa mielonego;
- gotowaną rybę;
- purée z marchwi i ziemniaków;
- letnią herbatę, napar z rumianku lub mięty;
- soki owocowe bez cukru;
- kakao na wodzie.
Groźne odwodnienie
Choć objawy zatrucia najczęściej ustępują same i nie wiążą się z żadnymi poważnymi powikłaniami, choroba może być niebezpieczna. Na szczególną uwagę zasługują niemowlęta, dzieci, a także osoby starsze i schorowane. Zdarza się, że konieczna jest hospitalizacja, najczęściej w przypadkach, w których doszło do odwodnienia organizmu. Dlatego podstawowym działaniem w trakcie zatrucia jest podawanie płynów – najlepiej doustnie. Co powinno zaniepokoić i jakie są objawy niebezpiecznego odwodnienia?
- Występuje zwiększone pragnienie.
- Pojawia się suchość w jamie ustnej, a także suchość śluzówek.
- Mocz oddawany jest w mniejszych ilościach, zmienia się jego barwa i zapach.
- Pojawiają się bóle i zawroty głowy.
- Występuje ogólne osłabienie.
- Charakterystyczna jest mniejsza elastyczność skóry oraz drżenie mięśni.
- Chory obserwuje przyspieszenie tętna.
Długotrwałe odwodnienie
Długotrwałe odwodnienie może prowadzić do groźnych konsekwencji. Zaczynają pojawiać się zaburzenia w funkcjonowaniu organizmu. To przede wszystkim spadek ciśnienia krwi, obrzęk języka i niemożność mówienia, drgawki i majaczenia, zaburzenia świadomości, a nawet utrata przytomności. Ubytek wody powyżej 15% masy ciała prowadzi do zgonu. Niebezpieczna może być jednak nawet utrata wody w okolicach 2% masy ciała u osób starszych i dzieci. W poważnych przypadkach konieczna jest wizyta u lekarza, ponieważ niezbędna może być hospitalizacja i dożylne podawanie 5% glukozy, czy roztworu chlorku sodu. W skrajnych przypadkach pacjent może trafić na oddział intensywnej terapii (OIOM).
Jak uniknąć zatrucia pokarmowego?
Najprostszym sposobem zapobiegania zatruciom pokarmowym jest zachowanie zasad higieny i odpowiednich warunków podczas przygotowywania posiłków. Przed zachorowaniem chroni przede wszystkim:
- częste mycie rąk – przed przygotowywaniem posiłku, przed jedzeniem;
- odpowiednie przechowywanie żywności;
- spożywanie nieprzeterminowanej żywności;
- oddzielenie surowego mięsa od pozostałych produktów (najlepszym miejsce jest najniższą półką lodówki);
- niepozostawianie jedzenia poza lodówką przez dłuższy czas, zwłaszcza latem;
- mycie owoców i warzyw pod bieżącą wodą;
- stosowanie oddzielnych desek do krojenia (inna do mięsa, inna do chleba);
- unikanie spożywania surowych jajek, niedogotowanego mięsa, niepasteryzowanego mleka;
- dokładne dogotowywanie mięsa;
- niedopuszczanie zwierząt domowych do kontaktu z miejscem przyrządzania posiłków.
Zatrucie pokarmowe u niemowląt i małych dzieci
Zatrucie pokarmowe jest najbardziej niebezpieczne dla niemowląt, dzieci i osób z upośledzoną odpornością. Najczęstsze symptomy zatrucia pokarmowego u dziecka to wymioty, ból brzucha i biegunka. Zatrucia u najmłodszych często wymagają wizyty u lekarza, który zaleci odpowiednie leczenie. W przypadku najmłodszych nie stosuje się leków hamujących wymioty czy biegunkę. Kluczowe jest odpowiednie nawadnianie. W tym czasie nie należy rezygnować z karmienia piersią.
Zatrucia pokarmowe zdarzają się dość często, jednak zazwyczaj objawy mijają samoistnie po kilku dniach. Można też minimalizować ryzyko ich wystąpienie, stosując się do przedstawionych powyżej wskazówek. Dobrze mieć również w domowej apteczce węgiel leczniczy i probiotyk, które pomogą w razie pojawienie się pierwszych objawów zatrucia. Warto pamiętać, że najważniejsze jest przyjmowanie odpowiedniej ilości płynów, czyli zapobieganie odwodnieniu.
Zobacz też:
- Zatrucie alkoholowe – odtruwanie organizmu. Poznaj skuteczne sposoby leczenia ostrego zatrucia alkoholem etylowym!
- Debutir – zastosowanie, dawkowanie, przeciwwskazania
- Ból brzucha po jedzeniu – dowiedz się, dlaczego się pojawia i jak mu zapobiegać
- Jakie są przyczyny zapalenia jelit i jakie objawy wskazują na stan zapalny?
- Jak wyleczyć wrzodziejące zapalenie jelita grubego?
- Alkohol metylowy – jak przebiega zatrucie alkoholem metylowym? Poznaj objawy i metody leczenia zatrucia metanolem!
- Jakie są najczęstsze błędy w naszym żywieniu?
- Niedobór błonnika – unikniesz go, jeśli zadbasz o właściwą dietę!
