Czy wiesz, że witamina A to właściwie cała grupa różnych związków chemicznych o podobnych właściwościach? Należą do niej retinol i wiele jego pochodnych, a także karotenoidy. Niedobór witaminy A jest niebezpieczny dla zdrowia. Zalicza się ją do grona substancji odżywczych, które musisz dostarczać swojemu organizmowi codziennie, ponieważ pełni wiele istotnych funkcji. Jakie są skutki niedoborów i sposoby na uzupełnianie tej cennej witaminy? Przeczytaj i dowiedz się już teraz!
Właściwości witaminy A i skutki jej braku
Ten składnik odżywczy znany jest jako „witamina piękna”. Odpowiada bowiem za stan skóry, włosów i paznokci. Retinol i niektóre jego pochodne wspomagają proces złuszczania starych, martwych komórek naskórka i działają również na głębsze warstwy skóry.
- Ten składnik pobudza w nich syntezę włókien kolagenowych, które są odpowiedzialne są za sprężystość, elastyczność i młody wygląd skóry.
- Ta cenna witamina pomaga też w walce z trądzikiem. Pochodne retinolu zmniejszają aktywność gruczołów łojowych skóry i korzystnie wpływają na procesy złuszczania. Hamują rozwój bakterii, nadmierne wydzielanie sebum i powstawanie zmian zapalnych.
- Co więcej, witamina A jest silnym antyoksydantem. Działa odmładzająco i zmniejsza ryzyko powstawania wielu różnych chorób.
Niedobór witaminy A – objawy skórne
Niedobór witaminy A jest od razu widoczny na skórze, a jej wszystkie pozytywne właściwości przestają działać. Zmarszczki stają się pogłębione i bardziej widoczne. Skóra wyraźnie traci swój blask i sprężystość. Mogą też zacząć pojawiać się na niej różne przebarwienia i plamy.
Co powoduje niedobór witaminy A?
Zdarzają się sytuacje, w których nawet mimo prawidłowej diety pojawia się niedobór witaminy A. Wówczas pomocna może okazać się suplementacja. Nie należy jednak stosować jej bez uzgodnienia z lekarzem. Najlepiej udać się najpierw na badania diagnostyczne, które pomogą potwierdzić ewentualne braki witaminowe. Niedobór pierwotny wynika z długotrwałego przyjmowania niewystarczających dawek.
Brak witaminy A – objawy wtórnego niedoboru
Wtórny niedobór witaminy A związany jest natomiast z zaburzeniami metabolicznymi w organizmie. W takich sytuacjach organizm nie może przyswoić, magazynować ani produkować witaminy A nawet wtedy, gdy jest ona dostarczana w wystarczających lub nadmiernych ilościach. Takie zaburzenia najczęściej mają związek z:
- chorobą trzewną;
- mukowiscydozą;
- operacjami trzustki;
- zespoleniami dwunastniczymi;
- wrodzonym częściowym zwężeniem jelita cienkiego;
- zwężeniem dróg żółciowych;
- lambliozą;
- marskością wątroby;
- niedożywieniem białkowo-energetycznym.
Jak rozpoznać niedobór witaminy A?
Niedobór witaminy A rozpoznasz chociażby po osłabionych włosach. Stają się one matowe, osłabione i kruche. Paznokcie są łamliwe i pozbawione naturalnego blasku. Zmiany zauważysz też na skórze, która bez witaminy A jest sucha, szorstka i łatwo robią się na niej zrogowacenia. Może też zacząć się łuszczyć.
Brak witaminy A objawia się także zmianami dotykającymi oczu. Pojawia się dokuczliwa suchość spojówek, a gruczoły śluzowe oczu przestają prawidłowo funkcjonować. Dochodzi do patologicznych zmian w ich błonach śluzowych.
Jakie są skutki niedoboru witaminy A?
Związki, o których piszemy, są dość powszechnie spotykane w żywności, dlatego niedobór witaminy A to dość rzadki problem w krajach europejskich. Braki tego pierwiastka i jego skutki są jednak częstsze w Azji, gdzie podstawę diety stanowi ryż. Osoby, które nie mają stałego dostępu do karotenoidów, mogą cierpieć na wiele nieprzyjemnych objawów. Do problemów, które pojawiają się przy takich niedoborach, należą:
- zaburzenia narządu wzroku – tzw. kurza ślepota, czyli pogorszone widzenie po zmroku;
- suchość skóry i oczu;
- osłabienie włosów i paznokci;
- słabsza odporność;
- zahamowanie wzrostu u rozwijających się dzieci i u młodzieży;
- pogorszenie apetytu;
- biegunki;
- różne problemy z cerą, zaostrzone objawy trądziku;
- zaburzenia płodności.
Długotrwały brak witaminy A może nawet doprowadzić do całkowitej utraty wzroku.
Czym uzupełniać brak witaminy A?
Ze względu na dobroczynne działanie witaminy A na skórę jest ona obecna w licznych kosmetykach. Choć stosowanie zewnętrzne nie jest wystarczające, nie ma się jednak czym martwić. Niedobór witaminy A możesz z łatwością uzupełniać, włączając ją do swojej diety. Ten cenny składnik zawierają m.in. poniższe produkty:
- wątróbka;
- tran;
- żółtka jaj kurzych;
- mleko krowie i jego przetwory;
- szpinak;
- sałata;
- brokuły;
- marchew;
- papryka czerwona;
- dynia;
- pomidory;
- brzoskwinie;
- morele;
- arbuzy;
- śliwki;
- pomarańcze;
- melony;
- wiśnie.
Jak sprawić, by witamina A przyswajała się jak najlepiej?
Aby przeciwdziałać objawom braku witaminy A, musisz zadbać nie tylko o jej odpowiednią ilość, lecz także przyswajalność. Do posiłków dodawaj zdrowe tłuszcze i produkty zawierające:
- witaminy B, C, D i E;
- wapń;
- fosfor;
- cynk.
Jednocześnie postaraj się unikać lub zredukować częstotliwość spożywania substancji, które utrudniają wchłanianie witaminy A. Należą do nich:
- kofeina;
- nikotyna;
- alkohol.
Przedawkowanie witaminy A
Niedobór witaminy A może mieć równie negatywne konsekwencje, jak jej przedawkowanie. Dzienne zapotrzebowanie tę substancję wynosi 900 mcg u mężczyzn i 700 mcg u kobiet. Warto zaznaczyć, że nie jest łatwo przedawkować tę witaminę. Negatywne skutki takiego stanu pojawiają się dopiero przy dziennym spożyciu około 15000 mcg. Jak widzisz, to wielokrotnie więcej niż średnia zalecana wartość dziennego spożycia.
Do objawów pojawiających się po przyjęciu nadmiernej dawki należą:
- drażliwość;
- osłabienie organizmu;
- utrata apetytu;
- nudności;
- wymioty;
- osłabienie mięśni;
- deformacja czaszki i twarzy;
- bóle głowy;
- łysienie;
- uszkodzenia wątroby;
- osłabienie mięśni;
- pojawianie się krwotoków;
- pogorszony stan kości;
- zaburzenia miesiączkowania u kobiet;
- nietypowe zabarwienie skóry – mogą pojawiać się żółto-pomarańczowe plamy.
Retinol źle reaguje, łącząc się ze światłem słonecznym, dlatego trzeba zachować ostrożność, gdy stosujesz preparaty z witaminą A. Najlepiej nakładać je na noc. Kremy z tym składnikiem stosowane w ciągu dnia mogą bowiem powodować przebarwienia i podrażnienia.
Niedobór witaminy A w pierwszej kolejności skutkuje problemami ze skórą, włosami i paznokciami. Natomiast długotrwały brak retinolu i jego pochodnych może mieć bardzo poważne konsekwencje dla narządu wzroku. Najpierw prowadzi do kurzej ślepoty, a ostatecznie nawet do utraty wzroku. Pamiętaj, by nigdy nie bagatelizować pierwszych oznak braku witaminy A. Wprowadź do swojej diety produkty bogate w ten odżywczy składnik. Nie zapomnij też zadbać o jego dobrą przyswajalność!
Zobacz też:
- Witamina C – funkcje w organizmie, objawy niedoboru i źródła
- Właściwości „witaminy młodości” – niedobór witaminy E i jego skutki dla twojej skóry i reszty organizmu
- Niedobór witaminy K – czy brak tej witaminy może być niebezpieczny? Poznaj potrzeby swojego organizmu
- Niedobór biotyny – objawy i konsekwencje. Zadbaj o odpowiedni poziom tej witaminy i ciesz się swoim naturalnym pięknem
- Niedobór witaminy D w organizmie. Czy suplementacja ma sens?
- Niedobór witaminy C – objawy, skutki i uzupełnianie. W jakich produktach znajduje się ta kluczowa witamina?
- Niedobór witaminy B – objawy. Jakie produkty muszą znaleźć się w twojej diecie, by uniknąć skutków jej braku?
- Kwas foliowy – niedobór i jego konsekwencje. Dawkowanie i działanie witaminy B9
