Sód należy do grupy elektrolitów, czyli najważniejszych minerałów dla ludzkiego organizmu. Wraz z innymi elektrolitami pomaga utrzymać optymalną równowagę gospodarki wodnej. Oznacza to, że sód wpływa na ilość płynu zawartego wewnątrz i na zewnątrz komórek. To jednak nie wszystkie jego zadania. Poznaj właściwości tego pierwiastka i dowiedz się, czym może ci grozić niedobór sodu. Przeczytaj i zdobądź wiedzę, jak go uzupełniać!
Czym grozi niedobór sodu w organizmie człowieka?
Sód, jako jeden z elektrolitów, odpowiada za gospodarkę płynów w organizmie. Jest dostarczany do ciała wraz z pokarmem, a jego nadmiar usuwają nerki – pozbywają się go głównie wraz z moczem, ale też z potem i kałem. Bardzo ważne jest odpowiednie funkcjonowanie wszystkich procesów, które regulują ilość sodu w ciele.
Jakie jest optymalne stężenie sodu?
Prawidłowe stężenie sodu w organizmie powinno wynosić 135–145 mmol/L. Warto regularnie wykonywać badania krwi, które jasno i czytelnie obrazują jego aktualną zawartość. Aby zachować optymalny poziom, potrzeba około 1200–1500 mg tego pierwiastka na dobę.
Czym grozi nadmiar sodu?
Niebezpieczny może być zarówno niedobór sodu, jak i jego nadmiar. Gdy pierwiastka jest za dużo, będziesz odczuwać pragnienie. Dopiero po wypiciu odpowiedniej ilości wody (lub innych płynów) krew zostanie na tyle rozrzedzona, że stężenie sodu powróci do normy. Jeżeli nie zareagujesz, może dojść do odwodnienia lub powstania nieprzyjemnych obrzęków.
Niedobór sodu a rola tego pierwiastka w organizmie
Brak sodu jest jednak również bardzo niebezpieczny. Ten pierwiastek odpowiada nie tylko za gospodarkę wodną. Pełni też wiele innych ważnych funkcji:
- utrzymuje różnicę potencjałów elektrycznych po obu stronach błony komórkowej;
- kontroluje równowagę kwasowo-zasadową w ciele;
- jest ściśle powiązany z ilością płynu we krwi;
- uczestniczy w przewodzeniu impulsów nerwowych;
- transportuje glukozę i aminokwasy przez błony komórkowe;
- aktywuje amylazę ślinową, czyli enzym trawienny obecny w ślinie.
Prawidłowa ocena zawartości sodu w organizmie jest bardzo ważna. Diagnostyka jego stężenia to jedno z najczęściej wykonywanych badań laboratoryjnych.
Jaka może być przyczyna niedoboru sodu?
W ludzkim ciele funkcjonują różne naturalne „czujniki”, które wykrywają poziom sodu. Znajdują się one w sercu, naczyniach krwionośnych i nerkach. Gdy stężenie pierwiastka staje się zbyt duże, nerki są pobudzane do jego sprawniejszego wydalania. Gdy zaś pojawia się niedobór sodu, nerki zatrzymują go, a wydalają potas. Wówczas wydalane jest mniej moczu, a objętość krwi się zwiększa. Gdy procesy te zostają zachwiane, równowaga pomiędzy zawartością sodu a ilością wody również zostaje zaburzona.
Najczęstsze źródła niedoboru sodu
Taka sytuacja najczęściej zdarza się wśród osób starszych. Niedobór sodu w organizmie człowieka najczęściej powstaje, gdy ciało zatrzymuje za dużą ilość płynów. Przyczyną takiej sytuacji mogą być schorzenia wątroby lub niewydolność serca. Czasem źródłem problemu okazuje się przyjmowanie diuretyków, szczególnie u osób z zaburzeniami pracy nerek. Niebezpieczna jest też suplementacja środkami płynnymi o niskiej zawartości sodu (może to zdarzyć się zarówno w domu, jak i w szpitalu).
Niedobór sodu u osób starszych
Seniorzy powinni uważać na brak sodu lub jego nadmiar i często kontrolować poziom pierwiastka. Wraz z wiekiem naturalne czujniki kontrolujące jego ilość zostają osłabione. Równowaga pomiędzy sodem a płynami u seniorów jest utrudniona, ponieważ:
- takie osoby odczuwają zdecydowanie mniejsze pragnienie, przez co mogą nie przyjmować odpowiedniej ilości płynów;
- ich nerki nie działają już tak sprawnie, jak w młodości;
- organizm osób starszych magazynuje mniej płynów, dlatego nawet niewielka utrata wody może mieć poważne konsekwencje;
- niektóre stosowane przez nich leki mogą również prowadzić do nadmiaru lub niedoboru sodu.
Co jeszcze może przyczynić się do niedoborów sodu?
Do hiponatremii przyczyniają się też biegunki, wymioty (i uzupełnianie płynów samą wodą), marskość wątroby, niewydolność serca i inne choroby. Warto zaznaczyć, że brak sodu to obecnie dość rzadki problem. Pierwiastek ten znajduje się w soli, która jest stale dostarczana do organizmu praktycznie z każdym posiłkiem.
Niedobór sodu – objawy
To mózg jako pierwszy zaczyna odczuwać ewentualne braki sodu. Pierwsze objawy niedoboru sodu mogą obejmować spowolnienie i dezorientację. Gdy hiponatremia się pogłębia, pojawiają się też drgawki i drżenie mięśni. W poważnych sytuacjach może nawet dojść do otępienia, śpiączki, a nawet śmierci.
Do najczęstszych objawów niedoboru sodu należą:
- zaburzenia koncentracji;
- pogorszona pamięć;
- brak apetytu;
- uczucie zmęczenia i rozbicia;
- ból głowy;
- niskie ciśnienie krwi;
- wzmożone uczucie senności;
- zawroty głowy.
Jak uzupełnić niedobór sodu?
Niewielki niedobór sodu może zostać wyrównany poprzez spożywanie mniejszej ilości wody niż zwykle – około 1 litra dziennie. Nie wolno jednak kontynuować tego przez dłuższy czas, ponieważ woda jest też niezbędna dla prawidłowego działania organizmu. Jeżeli zaś przyczyna problemu została rozpoznana i jest nią jakiś środek farmaceutyczny – należy ograniczyć jego przyjmowanie. W takiej sytuacji koniecznie skontaktuj się z lekarzem, który może zalecić zmniejszenie dawki lub całkowite odstawienie leku.
Kiedy niedobór sodu wymaga szczególnych rozwiązań?
Jeżeli cierpisz na zespół nieprawidłowego wydzielania hormonu antydiuretycznego, w twoim przypadku konieczne będzie specjalistyczne leczenie. Dostępne są różne tabletki solne i inne środki, które mogą ci pomóc. Nie wolno tu jednak działać na własną rękę. Udaj się do specjalisty, który zadecyduje, jaka terapia okaże się najbardziej odpowiednia.
Uzupełnij brak sodu tym, co jesz!
Jak uzupełnić niedobór sodu domowymi metodami? Pierwiastek ten znajduje się przede wszystkim w zwykłej soli kuchennej. Zawierające go również produkty z dodatkiem chlorku sodu, np.:
- mięso;
- wędliny;
- pieczywo;
- sery podpuszczkowe;
- warzywa konserwowe;
- słone przekąski.
Pamiętaj, że nie są to produkty, z którymi można przesadzać. Częstszą dolegliwością jest nadmiar sodu w organizmie, przy którym zaleca się ich unikanie.
Mimo że nie zdarza się często, niedobór sodu może doprowadzić do bardzo poważnych dysfunkcji w organizmie. Tak zwana hiponatremia czasem przebiega w sposób bezobjawowy. Może też jednak prowadzić do występowania bólów głowy, nudności zaburzeń koncentracji, a nawet utraty przytomności. Do niedoborów mogą przyczynić się różne choroby, ale także wymioty i rozwolnienia. Leczenie niedoborów sodu zależne jest od przyczyny tego stanu. Sposób postępowania najlepiej uzgodnić z lekarzem i nie działać bez konsultacji ze specjalistą.
Zobacz też:
- Niedobór fosforu – rola tego pierwiastka w organizmie i konsekwencje jego braku. Czym uzupełniać fosfor?
- Dbasz o zęby i prawidłową dietę? Sprawdź, czy grozi ci niedobór fluoru
- Niedobór potasu – objawy i skutki. Co trzeba jeść, by uzupełniać potas w organizmie?
- Niedobór selenu – co może się stać, gdy nie dostarczasz sobie odpowiednich ilości tego pierwiastka?
- Niedobór chromu – czy jest niebezpieczny? Sprawdź, za co odpowiada ten pierwiastek!
- Niedobór jodu – jakie konsekwencje mogą spotkać osoby z brakiem jodu w organizmie?
- Niedobór cynku – czy trzeba się tym martwić? Jaki wpływ na twoje ciało ma ten niepozorny pierwiastek?
- Niedobór wapnia – jakie są jego objawy i skutki? Dowiedz się, jak im skutecznie zapobiegać
