Miażdżyca powszechnie utożsamiana jest z charakterystycznym zwężeniem światła tętnic i problemami krążeniowymi. Rzeczywiście, są to kluczowe objawy pozwalające na zdiagnozowanie tej choroby, jednak trzeba mieć świadomość, że miażdżyca może rozwijać się przez kilka lat, nie dając kompletnie żadnych objawów. Efektem są bardzo poważne powikłania, a nawet udar mózgu, zawał serca czy uszkodzenia ważnych organów spowodowane niedostatecznym ukrwieniem. Co można zrobić, aby zminimalizować ryzyko wystąpienia miażdżycy? Jak rozpoznać pierwsze niepokojące symptomy?
miażdżyca najczęściej ujawnia się u osób po 50. roku życia, jednak coraz częściej zaczyna być dostrzegalna także u młodszych. Z tego powodu uznaje się ją za jedną z tzw. chorób cywilizacyjnych.
Miażdżyca – co to jest?
Czym właściwie jest miażdżyca? Jest to choroba układu sercowo-naczyniowego, polegająca na odkładaniu się w wewnętrznej ścianie tętnicy blaszki miażdżycowej. Takie złogi zmniejszają światło naczyń krwionośnych, a w konsekwencji krew nie może swobodnie przepływać. W skrajnych sytuacjach może to wiązać się z całkowitym zablokowaniem przepływu krwi i niedokrwieniem konkretnych narządów.
Przeważnie pierwsze dolegliwości miażdżycowe dają o sobie znać, kiedy światło tętnicy zwęża się o ok. 50 proc. Jeśli w tym momencie pęknie blaszka miażdżycowa, rośnie ryzyko powstania poważnego zatoru w tętnicy.
Objawy miażdżycy
Na początkowym etapie miażdżyca nie daje konkretnych objawów klinicznych. Sam przepływ krwi jeszcze funkcjonuje na pewnym poziomie, dlatego jedyną przesłanką do szybkiej diagnozy będą nieprawidłowości pojawiające się w badaniach laboratoryjnych. Kliniczne objawy miażdżycy pojawiają się dopiero, gdy mamy do czynienia z konkretnymi powikłaniami spowodowanymi przez narastające zmiany w ścianach naczyń tętniczych.
Najważniejsze objawy miażdżycowe są zatem związane z konkretnymi jednostkami chorobowymi. Zaliczają się do nich:
- niedokrwienna choroba serca, mogąca prowadzić do zawału serca – objawia się przewlekłym lub szybko następującym zmęczeniem, dusznościami towarzyszącymi nawet niewielkiemu wysiłkowi, bólem w klatce piersiowej, zawrotami głowy,
- miażdżyca tętnic szyjnych – zwiastują ją przede wszystkim zawroty głowy, dezorientacja oraz czasowe niedowłady,
- miażdżyca mózgu – skutkująca zmianami psychicznymi, problemami neurologicznymi, problemy z widzeniem, czuciem, utrzymaniem równowagi, prowadząca nawet do udaru mózgu,
- miażdżyca kończyn dolnych – nawracające dolegliwości bólowe i skurcze, zaburzenia czucia, drętwienie,
- miażdżyca tętnic jamy brzusznej – bóle brzucha, które pojawiają się przede wszystkim po spożytym posiłku,
- miażdżyca tętnic nerkowych – wszelkie objawy wynikające z nieprawidłowej pracy nerek.
Głównym powikłaniem nieleczonej miażdżycy są choroba niedokrwienna serca oraz zawał serca. Może tu nawet dojść do zatrzymania jego akcji. Kolejne poważne konsekwencje to przewlekła choroba zapalna tętnic oraz udar mózgu, nieodwracalnie upośledzający ośrodkowy układ nerwowy, prowadzący do zgonu lub niepełnosprawności.
Przyczyny miażdżycy. Jak jej zapobiegać?
Tak jak zróżnicowane są przy chorobie, którą stanowi miażdżyca, objawy, przyczyny również cechuje duża różnorodność. Wspólne jest dla nich to, że w przypadku każdej z nich blaszki miażdżycowe odkładają się w ścianach tętnic, niszcząc naczynia krwionośne. Do najważniejszych czynników ryzyka miażdżycy, na które pacjent ma wpływ, zaliczają się:
- nadwaga i otyłość,
- brak wystarczającej aktywności fizycznej,
- niewłaściwa dieta, w tym nadmierne spożywanie tłuszczów prowadzące do hiperlipidemii,
- istniejące choroby układu sercowo-naczyniowego,
- choroba tętnic,
- dolegliwości i choroby nerek,
- niezdiagnozowana lub źle leczona cukrzyca,
- palenie tytoniu,
- podwyższony poziom cholesterolu LDL i obniżony poziom cholesterolu HDL,
- wysoki poziom homocysteiny,
- przewlekły stres.
Jak widać, te czynniki są mocno zróżnicowane, ale mamy na nie wpływ. W wielu przypadkach wystarczy modyfikacja diety i stylu życia, aby odsunąć zagrożenie na dalszy plan. Istnieje jednak także grupa czynników, na które nie mamy wpływu, a które sytuują pacjenta w grupie ryzyka. Chodzi między innymi o wiek (zagrożenie wzrasta po 50. roku życia), płeć (na miażdżycę bardziej narażeni są mężczyźni) oraz czynniki genetyczne np. hipercholesterolemia rodzinna lub występujące w rodzinie nadciśnienie tętnicze.
Jakie badania wykonać w diagnostyce miażdżycy?
Jak wspomnieliśmy już wcześniej, miażdżyca przez długi czas nie daje żadnych objawów, natomiast wykryć ją można przez odpowiednie badania laboratoryjne. Z tego powodu warto regularnie zdecydować się na:
- lipidogram, w czasie którego dokonuje się oznaczenia stężenia triglicerydów, cholesterolu całkowitego, cholesterolu LDL i HDL, cholesterolu nie-HDL,
- apolipoproteinę A i apolipoproteinę B oraz lipoproteinę (a) – są to odpowiednio: główne białka HDL i LDL oraz niezależny czynnik ryzyka miażdżycy,
- stężenie glukozy,
- morfologię,
- kreatyninę.
Zobacz też:
- Objawy zawału, czyli jak rozpoznać atak serca?
- Tętnice — budowa, rodzaje, choroby
- Dławica piersiowa stabilna i niestabilna – objaw choroby niedokrwiennej serca. Jak wygląda diagnostyka dusznicy bolesnej?
- Naczynia wieńcowe: podłoże, objawy i leczenie choroby wieńcowej!
- OZW – ostre zespoły wieńcowe. Przyczyny, objawy, pierwsza pomoc i leczenie chorego
- Koronarografia, czyli specjalistyczne badanie drożności tętnic wieńcowych
- Zioła na cholesterol – jak obniżyć poziom cholesterolu we krwi? co warto stosować? Poznaj zioła obniżające cholesterol!
- Czym są stenty i jak wygląda życie po ich założeniu?
