Budowa kości człowieka jest niezwykle ciekawa. Szkielet jest rusztowaniem ciała człowieka i pozwala utrzymać je w stabilnej pozycji. U dorosłego człowieka wyróżniamy aż 206 kości. Sprawdź, z czego składa się układ kostny oraz jakie są rodzaje kości!
Ciało i organizm człowieka bez wątpienia jest doskonałym, ale i skomplikowanym tworem. Prawdopodobnie zawsze będzie krył przed nami tajemnice. Jednak wraz z rozwojem nauki i medycyny wiemy o nim coraz więcej. Niezwykle interesującym elementem jest układ kostny, czyli szkielet. Narząd ruchu tworzą nie tylko kości, ale również układ więzadłowy, stawowy i mięśniowy. W tym artykule skupimy się jednak na układzie kostnym. Jak budowa kości wpływa na ich funkcjonalność? Dowiedz się, jakie wyróżniamy rodzaje kości, z czego składa się szkielet człowieka oraz jakie są najczęstsze choroby układu kostnego!
Czym są kości człowieka? Budowa i funkcje kości
Kości są rodzajem tkanki łącznej. Zbudowane są ze składników organicznych i nieorganicznych. Są niezwykle wytrzymałe i odporne na urazy. Budują sztywną konstrukcję, która wspiera ciało człowieka. Tuż po urodzeniu szkielet noworodka składa się z 300 do 350 kości, jednak wraz z wiekiem ulegają one połączeniu. Odpowiednio ukształtowany układ kostny dorosłego człowieka zawiera 206 kości. Za niezwykłe właściwości kości odpowiada ich budowa chemiczna i fizyczna. Budowa kości jest dość skomplikowana, ale w tym artykule rozłożymy układ kostny na czynniki pierwsze. Poznaj rodzaje kości, ich budowę i funkcje!
Układ kostny – budowa kości
Osteologia jest nauką zajmującą się kośćmi. Funkcje i budowa kości różni się w zależności od rodzaju. Niektóre kości tworzą doskonałą ochronę dla innych narządów wewnętrznych, inne są pewnego rodzaju dźwignią, która umożliwia poruszanie się całego szkieletu. W kościach magazynowane jest wapno, magnez oraz woda. Budowa kości dzielona jest na chemiczną i fizyczną. Poznaj wszystkie najważniejsze informacje o anatomii ludzkiego szkieletu!
Budowa chemiczna kości
Strukturę tkanki kostnej tworzą substancje międzykomórkowe. Za mechaniczne właściwości kości odpowiadają:
- związki organiczne;
- związki nieorganiczne.
Do substancji organicznych zaliczamy głównie osseinę, która zawiera włókna kolagenowe, białka niekolagenowe, proteoglikany oraz mukopolisacharydy. To właśnie te składniki odpowiedzialne są za dużą elastyczność kości. Nieorganiczne substancje występujące w narządach kostnych to osteoblasty, osteocyty i osteoklasty oraz sole mineralne, w skład których wchodzi:
- węglan;
- fosforan wapnia;
- fosforan magnezu.
Sole mineralne nadają kościom twardość i wytrzymałość.
Budowa fizyczna kości
Długie kości składają się z trzonu i nasad leżących po jego obu stronach. Trzon zbudowany jest z tkanki kostnej zbitej (istoty zbitej). Nasady tworzą tkanki kostne gąbczaste (istoty gąbczaste). W kościach znajduje się również szpik kostny, który wypełnia jamę szpikową otaczaną przez istotę zbitą. Zewnętrzną powłokę kości tworzy błona zbudowana z tkanki łącznej, czyli okostna. Budowa fizyczna kości sprawia, że są one odporne na zgniatanie i rozerwanie. Gąbczasta struktura odpowiada za wytrzymałość i sztywność. Należy jednak pamiętać, że dokładna budowa zależy od rodzaju kości.
Czym jest szpik kostny i okostna?
Szpik przybiera różne formy – w trzonie kości jest galaretowatą substancją, składającą się głównie z tłuszczu, natomiast w nasadach przybiera czerwoną barwę i odpowiedzialny jest za wytwarzanie niektórych komórek krwi. W okostnej znajdują się komórki kostne, które biorą udział w rozwoju i regeneracji kości. To właśnie dzięki nim kości wykazują zdolności do zrastania się. Składniki okostnej tworzą naczynia krwionośne i nerwowe, które nie tylko unerwiają kość, ale także odżywiają. Wymieniają się co około 10 lat.
Budowa szkieletu człowieka – rodzaje kości
Kości w ciele człowieka są bardzo różnorodne ze względu na kształt oraz funkcje. Kości dzielimy na:
- długie – kość udowa, kość piszczelowa, kość ramieniowa;
- krótkie – kości nadgarstka i stępu;
- płaskie – łopatka, kość ciemieniowa, mostek;
- różnokształtne – kręgi.
Kości stopy – kości stępu
Kości stępu to kości, które tworzą tylny odcinek ludzkiej stopy. W anatomii stopy wyróżniamy również:
- kości śródstopia;
- kości palców.
Układ kostny stępu składa się z trzech rzędów. W każdym z nich znajdują się inne rodzaje narządów kostnych. Kości stępu tworzone są przez kość:
- skokową (I rząd);
- piętową (I rząd);
- łódkowatą (II rząd);
- sześcienną (III rząd);
- klinowatą przyśrodkową (III rząd);
- klinowatą pośrednią (III rząd);
- klinowatą boczną (III rząd).
Kości ręki – kości przedramienia i kości nadgarstka
Kości przedramienia składają się z kości łokciowej i promieniowej. Łączą się z kością ramienną przez staw łokciowy. Między nimi usytuowana jest błona międzykostna. Kość łokciowa składa się z kilku elementów, m.in.:
- wyrostka dziobastego;
- wyrostka łokciowego;
- wcięcia bloczkowego;
- wyrostka rylcowatego.
Ludzki nadgarstek tworzą kości:
- łódeczkowate;
- księżycowate;
- trójgraniaste;
- grochowate;
- czworoboczne większe;
- czworoboczne mniejsze;
- główkowate;
- haczykowate.
Rodzaje połączeń
Kości mogą łączyć się ze sobą na dwa sposoby:
- ruchomo – za pomocą stawów i chrząstek;
- nieruchomo – za pomocą szwów, które uniemożliwiają przemieszczanie się kości względem siebie.
Choroby układu kostnego – osteoporoza
Układ ruchu pełni funkcję niezwykle istotną dla życia każdego człowieka. Kości stanowią więc niezbędne narządy w ciele człowieka. Niestety, jak wszystkie inne elementy ludzkiego organizmu, układ kostny jest podatny na różne schorzenia. Wśród najczęściej występujących chorób wyróżniamy:
- krzywicę;
- osteoporozę;
- zwyrodnienia stawów;
- reumatoidalnego zapalenie stawów;
- dnę moczanową;
- toczeń rumieniowaty układowy.
Urazy i złamania kości
Choć nie ma wątpliwości co do niesamowitej wytrzymałości kości, są one podatne na złamania i narażone na liczne urazy. Kości składają się ze składników organicznych oraz nieorganicznych (tzw. blaszek kostnych), czyli skoncentrowanych warstw białek i włókien kolagenowych. Te drugie tworzą zazwyczaj nieregularne beleczki. Wnętrze kości zawiera składa się także z wapnia i fosforu, dzięki czemu kości są twarde. Mogą więc ochraniać inne narządu przed uszkodzeniami (np. kości czaszki są osłoną dla mózgu). W wyniku ubytku masy kostnej oraz przyczyn mechanicznych i chorób istnieje ryzyko złamań kości.
Niezwykła budowa szkieletu ludzkiego zapewnia nam ruchomość. Każda kość pokryta jest błoną okostną, której warstwa wewnętrzna pełni funkcje kościotwórcze. Wiele chorób układu kostnego ma swoje podłoże w niedoborach witaminy D, fosforu i wapnia, dlatego warto zadbać o zdrową i odpowiednio zbilansowaną dietę.
Zobacz też:
- Układ ruchu – budowa kości i stawów. Z czego składa się narząd ruchu?
- Kości nadgarstka – anatomia i możliwe urazy kości ręki. Sprawdź, czym jest złamanie kości łódeczkowatej i choroba Kienbocka!
- Ośrodkowy układ nerwowy – budowa i funkcje OUN. Poznaj anatomię oraz częste choroby układu nerwowego!
- Układ limfatyczny – co warto wiedzieć? Budowa, funkcja i działanie układu chłonnego
- Jak przebiega trawienie białek w przewodzie pokarmowym?
- Układ krwionośny w ludzkim ciele – funkcjonowanie serca, tętnic i żył w układzie krążenia
- Układ oddechowy człowieka — budowa, funkcje, najczęstsze choroby
- Układ nerwowy – działanie i rola układu nerwowego u człowieka.
