Bilirubina całkowita jest produktem rozpadu krwinek czerwonych. Badanie stężenia bilirubiny odgrywa ważną rolę w diagnozowaniu wielu chorób. Sprawdź, czym dokładnie jest ten cenny barwnik i jakie choroby może zwiastować nieprawidłowy poziom bilirubiny!
Choroby są nieodłącznym elementem codziennego życia. W wielu przypadkach dzięki badaniom laboratoryjnym ludzie są w stanie szybko i skutecznie zauważyć zaburzenia toczące się w organizmie i zdiagnozować problem. Jednym z istotnych parametrów, które mogą świadczyć o nieprawidłowościach, jest bilirubina całkowita. Jest ona szczególnie przydatna w rozpoznawaniu chorób wątroby, dróg żółciowych i zespołów hemolitycznych. Jakie stężenie bilirubiny we krwi jest prawidłowe? Co oznacza bilirubina w moczu? Na czym polega badanie bilirubiny? Znajdź odpowiedzi na te i inne pytania w naszym artykule!
Czym jest bilirubina pośrednia i bezpośrednia?
Bilirubina jest produktem rozpadu hemu, który jest składnikiem hemoglobiny. Hem odbywa drogę do osocza, gdzie łączy się z krwią i wędruje do wątroby. W wątrobie ulega serii przemian i jako bilirubina zostaje wydalony do woreczka żółciowego. Produkty przemiany bilirubiny nadają stolcowi brązową barwę, a moczowi – żółtą. Bilirubina rozkłada się w układzie siateczkowo-śródbłonkowym, który ulokowany jest wątrobie i śledzionie. Bilirubina pośrednia i bezpośrednia tworzy bilirubinę całkowitą.
Bilirubina pośrednia
Bilirubina wolna (pośrednia, niesprzężona) jest nierozpuszczaną frakcją bilirubiny. Występuje w krwi w połączeniu z albuminą. Związek wykazuje zdolność do przenikania łożyska i bariery krew-mózg. Bilirubina pośrednia nie przechodzi do moczu. Wzrost stężenia bilirubiny pośredniej świadczy o:
- przekroczonej zdolności wątroby do estryfikacji bilirubiny;
- zaburzeniach wchłaniania bilirubiny do hepatocytów;
- zaburzeniach sprzęgania z kwasem glukuronowym w niedoborach enzymatycznych.
Prawidłowy poziom bilirubiny niesprzężonej wynosi od 0,2 mg/dl do 0,7 mg/dl.
Bilirubina bezpośrednia
Bilirubina związana (bezpośrednia, sprzężona) jest wyodrębnioną częścią bilirubiny powstałą w wyniku estryfikacji w hepatocytach pod wpływem transferazy glukuronowej. Jest rozpuszczalna w wodzie i fizjologicznie wydalana do żółci. Dzięki enzymom bakteryjnym w jelicie ulega przemianie w urobilinogen i sterkobilinogen. Jest przydatna w różnicowaniu żółtaczek. Podwyższone stężenie bilirubiny sprzężonej może wynikać z różnych przypadłości, takich jak:
- cholestaza wewnątrzwątrobowa;
- cholestaza zewnątrzwątrobowa;
- uszkodzenie wątroby.
Prawidłowe stężenie bilirubiny związanej wynosi od 0,1 mg/dl do 0,3 mg/dl.
Bilirubina całkowita – prawidłowe stężenie bilirubiny u dzieci i dorosłych
Bilirubina jest jednym z najbardziej istotnych antyoksydantów, które występują w osoczu krwi i błonach komórkowych. Antyoksydanty pełnią niezwykle ważną rolę w organizmie człowieka. Hamują procesy utleniania innych składników i wspierają mechanizmy obronne organizmu. Bilirubina całkowita jest sumą bilirubiny wolnej i związanej. Normy prawidłowego stężenia całkowitego związku mogą różnić się pomiędzy poszczególnymi laboratoriami. Najczęściej jednak kształtują się na poziomie od 0,3 mg/dl do 1,1 mg/dl dla osób dorosłych. W przypadku kobiet ciężarnych oraz noworodków obowiązują inne wartości.
Kiedy oznaczyć poziom bilirubiny? Wskazania do badania
Istnieją pewne objawy, które powinny skłonić do wykonania diagnostyki w kierunku bilirubiny. Należą do nich m.in.:
- zażółcenie skóry i oczu;
- bóle brzucha;
- ciemna barwa moczu;
- zmiana koloru stolca;
- anemia.
Oznaczenie poziomu bilirubiny całkowitej powinno również zostać wykonane w przypadku podejrzenia:
- wirusowego zapalenia wątroby;
- zaburzeń funkcjonowania wątroby i trzustki;
- zatrucia grzybami, lekami czy używkami;
- chorób pęcherzyka żółciowego i kolki żółciowej;
- chorób związanych z przyspieszonym rozpadem krwinek czerwonych.
Badanie poziomu bilirubiny przydatne jest również w ocenie funkcji wątroby.
Jak wykonać badanie bilirubiny?
Stężenie bilirubiny całkowitej sprawdza się w badaniu krwi. Do wykonania badania należy zachować 8-godzinną przerwę w spożywaniu posiłków. Konieczne jest pobranie krwi z żyły łokciowej. Warto dodatkowo wykonać pełną morfologię krwi dla dokładniejszego obrazu stanu zdrowia. Dobrze jest także sprawdzić obecność bilirubiny w moczu.
Co oznacza niski poziom bilirubiny?
Zbyt mała ilość bilirubiny nie ma znaczenia klinicznego i występuje niezwykle rzadko. Może być oznaką sarkoidozy, czyli choroby układu odpornościowego.
Wysoka bilirubina u pacjenta – czym jest hiperbilirubinemia?
Wysokie stężenie bilirubiny całkowitej we krwi nosi nazwę hiperbilirubinemii. Może ono wynikać z niewydolności uszkodzonych komórek wątroby do wydalania bilirubiny powstającej w ilości prawidłowej. Podwyższony poziom bilirubiny całkowitej może oznaczać także szereg chorób i zaburzeń. W celu ustalenia przyczyny zbyt wysokiego poziomu bilirubiny powinna zostać przeprowadzona dalsza diagnostyka.
Podwyższona bilirubina całkowita a zespół Gilberta
Jedną z najbardziej znanych przypadłości, powodującą podwyższony poziom bilirubiny, jest zespół Gilberta. To genetyczna choroba metaboliczna. Związana jest z zaburzeniem sprzęgania bilirubiny z glukuronianem w wątrobie. Wzrost stężenia bilirubiny całkowitej w surowicy może oznaczać również:
- zespół Criglera-Najjara;
- zastój żółci w wątrobie;
- zespół Dubina-Johnsona;
- masywną hemolizę erytrocytów;
- marskość wątroby;
- niedrożność przewodów żółciowych.
Co oznacza bilirubina w moczu?
W wyniku przemian hemu powstaje bilirubina. Z wątroby bilirubina zostaje wydalona do woreczka żółciowego. Miejscem rozkładu bilirubiny jest układ siateczkowo-śródbłonkowy. Związek nie powinien więc być obecny w moczu. Wykrycie bilirubiny w moczu świadczyć o:
- zablokowanych przewodach żółciowych w wątrobie lub poza nią;
- zapaleniu lub uszkodzeniu wątroby o różnym podłożu.
Poziom bilirubiny u noworodków
Wysokie stężenie związku u noworodków jest naturalnym stanem. Normy obowiązujące to:
- 1. doba życia – do 0,4 mg/dl;
- 3. doba życia – do 10 mg/dl;
- do 1. miesiąca życia – do 1 mg/dl.
Silna i nieprzemijająca żółtaczka u nowo narodzonego dziecka może być jednak niebezpieczna i prowadzić do różnych powikłań. Aby obniżyć poziom bilirubiny, stosowana jest fototerapia, czyli terapia światłem. Wskazaniem do terapii jest:
- niska masa urodzeniowa;
- wcześniactwo;
- stężenie bilirubiny wolnej od 16 do 18 mg/dl.
Bilirubina jest bardzo ważnym związkiem w organizmie każdego człowieka. Nieprawidłowy poziom może świadczyć o zaburzeniach i chorobach. Warto regularnie oznaczać stężenie bilirubiny. W razie wystąpienia zażółcenia skóry i spojówek należy natychmiast udać się do lekarza w celu przeprowadzenia diagnostyki.
Zobacz też:
- Bilirubina w moczu. Co oznacza jej podwyższony poziom?
- Żółtaczka – jak radzić sobie z niezdrowym zabarwieniem skóry? Rozpoznanie i leczenie
- Kinaza kreatynowa – normy i interpretacja wyników
- Czym jest FT4 i dlaczego bada się jego stężenie we krwi?
- Ból wątroby – skąd się bierze? Sprawdź, jak możesz z nim walczyć!
- Krwinki białe – rodzaje. Co oznacza niski poziom leukocytów i podwyższony poziom białych krwinek w morfologii krwi?
- Schorzenie XXI wieku, czyli glikemia. Czym jest i jakie są normy glikemii?
- Jak prawidłowo interpretować wyniki morfologii?
