Ospa wietrzna jest chorobą wieku dziecięcego, która zwykle występuje w przedziale wiekowym 5–9 lat, lecz zdarza się również ospa u dorosłych. Jakie są objawy i przebieg choroby? Jak wygląda leczenie ospy? Sprawdź, co warto wiedzieć o tej chorobie zakaźnej.
Ospa wietrzna jest chorobą zakaźną, wywoływaną przez wirus Varicella-zoster (VZV) i dotyka głównie młodsze dzieci. Objawy ospy to gorączka, złe samopoczucie i charakterystyczne zmiany skórne. Ospa wietrzna u dorosłych może mieć cięższy przebieg niż w przypadku dzieci, częściej prowadzi także do powikłań. Na zachorowanie narażone są osoby, które w dzieciństwie nie przeszły wiatrówki, a zatem nie wykształciły w sobie odporności – przebycie ospy zapewnia trwałą odporność, choć wirus w postaci utajonej pozostaje w organizmie. Jak wygląd ospa u dorosłych? Jak radzić sobie z dolegliwościami? Podpowiadamy!
Ospa wietrzna u dorosłych – kto jest narażony na zachorowanie?
Na ospę najczęściej chorują dzieci. Wystarczy, że choroba pojawi się w żłobku, przedszkolu lub szkole, by zaraz zarażeniu uległa spora grupa osób. Najmłodsi mogą przenieść wirusa dalej i zarazić dorosłych, którzy nie przeszli choroby w dzieciństwie. Zabezpieczeniem przed nią jest szczepienie na ospę, o którym powinny pamiętać zwłaszcza panie planujące ciążę. Wszystkie przyszłe mamy, które nie nabyły odporności w młodszym wieku, mogą rozważyć przyjęcie szczepionki. Ospa w ciąży może doprowadzić do poronienia lub powstania wad wrodzonych u dzieci. Warto też pamiętać, że dorośli są bardziej narażeni na powikłania ospy i cięższy przebieg wirusówki. Z kolei osoby, które przechorowały ospę wietrzną, mogą w przyszłości cierpieć z powodu półpaśca, którego wywołuje ten sam wirus VZV.
Ospa u dorosłych i dzieci – objawy
Ospa dzień po dniu to kolejno pojawiające się objawy choroby. Może się zacząć jak zwykłe przeziębienie, typowymi dla niego symptomami (od podwyższonej temperatury, przez pogorszenie samopoczucia, aż po bóle głowy i mięśni). Charakterystycznym objawem jest wysypka skórna, która początkowo wygląda jak czerwone plamki. Następnie przybiera postać pęcherzyków wypełnionych płynem, by przejść w strupki. To właśnie owe wykwity skórne pozwalają zdiagnozować schorzenie. Ospa nie jest jednak jedyną chorobą, której towarzyszą krosty, dlatego w razie wątpliwości warto zasięgnąć porady lekarza. U najmłodszych ma zazwyczaj łagodny przebieg – większość maluchów ma lekko podwyższoną temperaturę i zmiany skórne na twarzy, tułowiu, czasem owłosionej skórze głowy. Do tego dzieci mogą przez pierwsze dni uskarżać się na zmęczenie, być marudne i rozdrażnione. Dorośli mają podobne objawy, jednak bywają one bardziej intensywne – gorączka może sięgać nawet 40 stopni, do tego mogą dochodzić brak apetytu lub nudności.
Objawy ospy – wysypka
Wykwity skórne w przebiegu ospy pojawiają się rzutami. Początkowo to czerwone plamki rozsiane nieregularnie po ciele, które przechodzą następnie w grudki i pęcherzyki wypełnione płynem, a na końcu zasychają w strupki. Wysypce towarzyszy uporczywy świąd, który jest szczególnie męczący i niebezpieczny w przypadku małych dzieci. Te nie potrafią pohamować potrzeby drapania i mogą w ten sposób doprowadzać do nadkażeń bakteryjnych, a także powstawania blizn. Okres przechodzenia od plamki do strupka to około 6 dni. Przez cały czas trwania choroby na ciele widoczne są wykwity w różnych stadiach rozwoju. Warto pamiętać, że chory zaraża aż do momentu przyschnięcia ostatniej zmiany. Zmiany giną zazwyczaj w ciągu 2–3 tygodni, jednak wszystko zależy od przebiegu choroby, a także skali i intensywności wysypki. U osób dorosłych może pojawić się ponad 500 wykwitów, co oznacza zajęcie niemal całego tułowia. Do tego krosty mogą wystąpić na błonach śluzowych:
- w jamie ustnej;
- na narządach płciowych;
- jelitach;
- spojówkach.
Leczenie ospy wietrznej polega na łagodzeniu objawów i traktowaniu ze szczególną troską miejsc chorobowo zmienionych.
Choroba u dorosłych – leczenie ospy wietrznej
Gdy zauważysz pierwsze objawy ospy wietrznej, musisz odizolować się od innych osób. Ospa u dorosłych i dzieci jest chorobą wysoce zaraźliwą, bo wirus ospy wietrznej przenosi się drogą kropelkową nawet na odległość kilkudziesięciu metrów. Do zakażenia może dość na skutek używania tych samych przedmiotów np. ręczników, czy zabawek przez dzieci. Ospa wietrzna to choroba, w której najczęściej jedynie łagodzi się objawy. W cięższych przypadkach podaje się lek przeciwwirusowy. W przypadku wystąpienia gorączki zalecane jest:
- pozostanie w łóżku;
- przyjmowanie preparatów przeciwgorączkowych;
- nawadnianie organizmu.
Konieczna jest również odpowiednia pielęgnacja skóry z wypryskami. Aby złagodzić świąd, stosuje się środki przeciwświądowe, przeciwhistaminowe. Które zabiegi higieniczne są ważne? To przede wszystkim:
- codzienne kąpiele z dodatkiem nadmanganianu potasu, sody oczyszczonej lub siemienia lnianego;
- częste zmienianie ubrań, ręczników, pościeli;
- używanie delikatnych dermokosmetyków na bazie naturalnych składników;
- rezygnacja z pudrów, które mogą zwiększać ryzyko nadkażenia bakteryjnego;
- stosowanie środków odkażających i łagodzących swędzenie, zalecanych przez lekarza.
Strupów nie wolno rozdrapywać, odrywać, ponieważ grozi to powstaniem nieestetycznych blizn.
Powikłania ospy wietrznej
Zakażenie wirusem VZV może wiązać się z poważniejszymi powikłaniami. Ospa u dorosłych to także znacznie większe prawdopodobieństwo hospitalizacji. Na co narażone są osoby chore? Najczęstsze powikłania to:
- kłębuszkowe zapalenie nerek;
- zapalenie mięśnia sercowego;
- zapalenie stawów;
- zapalenie wątroby i trzustki;
- zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, mózgu i móżdżku;
- zapalenie płuc;
- zakażanie bakteryjne skóry.
Powikłania po ospie to również zapalenie jąder lub wyrostka robaczkowego, a także małopłytkowość. Ospa u dzieci dużo rzadziej kończy się groźnymi powikłaniami.
Jak łagodzić objawy ospy wietrznej?
Najbardziej dokuczliwym objawem ospy wietrznej zarówno u dzieci, jak i dorosłych jest swędząca wysypka. Krosty mogą zostać rozdrapane przez zwykłą nieuwagę, co czasem prowadzi do zakażeń. Aby uniknąć takich sytuacji, warto zapytać lekarza o preparaty, które pomogą złagodzić nieprzyjemny i uporczywy świąd. Do kąpieli zaleca się używać np. nadmanganian potasu lub siemię lniane. Można także spróbować delikatnych okładów z rumianku. Lekarze raczej odradzają używanie popularnej niegdyś gencjany lub pudrów i zasypek. Jak tłumaczą, tego rodzaju preparaty mogą jedynie zwiększać prawdopodobieństwo wystąpienia nadkażeń. Podstawą jest zatem:
- codzienna higiena;
- stosowanie zalecanych środków;
- odpoczynek.
W razie pogorszenia stanu zdrowia lub wystąpienia tzw. wysypki krwotocznej należy natychmiast skonsultować się z lekarzem. Problematyczna może być również wysypka w jamie ustnej, uniemożliwiająca przyjmowanie płynów. Jej wystąpienie może oznaczać konieczność hospitalizacji.
Profilaktyka w przypadku ospy
Możliwość wystąpienia ciężkich powikłań jest powodem, dla którego lekarze zalecają dorosłym szczepienie przeciwko ospie. Jeśli nie masz pewności, czy w dzieciństwie przeszedłeś wirusówkę, wykonaj badanie na poziom przeciwciał przeciwko ospie. Warto w tym miejscu zaznaczyć, że szczepionka na ospę wietrzną nie chroni przed zachorowaniem na inny rodzaj wirusa, jakim jest małpia ospa. Chorobę wywołuje bowiem Orthopoxvirus z rodziny Poxiviridae. Szczepionka, o której mowa, chroni jedynie przed infekcją spowodowaną wirusem ospy wietrznej i półpaśca (Varicella-zoster). Jakie inne działania przeciw ospie wietrznej można podjąć? Kluczowa jest izolacja chorych, a także unikanie kontaktu z zarażonymi i nieużywanie tych samych przedmiotów codziennego użytku.
Zachorowanie na ospę – co warto wiedzieć?
Okres wylęgania ospy wietrznej u osób dorosłych i dzieci trwa zwykle od 10 do 21 dni. Chory zaraża innych około 2 dni przed wystąpieniem wysypki na skórze aż do momentu, gdy ostatnia krosta przyschnie. Choć ospa jest chorobą zakaźną wieku dziecięcego i najczęściej atakuje osoby w wieku od 5 do 9 lat, zdarzają się zachorowania u młodzieży i osób dorosłych w różnym wieku. Szacuje się, że większość dorosłych nabywa trwałą odporność, a tylko około 10% stanowią osoby, które nie miały styczności z ospą. Choroba trwa zazwyczaj od 2 do 3 tygodni i daje podobne objawy zarówno u młodszych, jak i starszych pacjentów. W przypadku wystąpienia objawów ospy wietrznej należy zasięgnąć porady lekarza, głównie z uwagi na ryzyko wystąpienia komplikacji. Rozpoznanie ospy wietrznej opiera się głównie na oględzinach wysypki oraz przeprowadzeniu wywiadu.
Wele osób wie sporo o ospie wietrznej u dzieci, nie zdając sobie sprawy, że choroba ta może być niebezpieczna dla dorosłych. Warto pamiętać o pewnym prawdopodobieństwie wystąpienia powikłań po ospie wietrznej i nie bagatelizować zachorowania w późniejszym wieku. Starsi chorzy powinni zwracać szczególną uwagę na niepokojące objawy i nie unikać kontaktu z lekarzem.
Zobacz też:
- Ospa wietrzna u kobiet w ciąży. Jakie ryzyko niesie ze sobą ospa w ciąży dla ciężarnych oraz płodu?
- Ospa – początki, objawy, leczenie i profilaktyka. Jak rozpoznać ospę wietrzną?
- Ospa u dziecka a wychodzenie na dwór – kiedy można wyjść z domu?
- Ospa: jak długo w domu należy zatrzymać dziecko? Sprawdź!
- Szczepienie na ospę – jaką ma skuteczność? Czy szczepienie na ospę prawdziwą jest skuteczne przeciwko małpiej ospie?
- Ospa u niemowlaka – objawy, szczepienia, leczenie, profilaktyka. Małpia ospa, ospa prawdziwa i wietrzna – czy są groźne?
- Ospa u dzieci. Przyczyny i przebieg choroby, objawy i leczenie ospy wietrznej u dzieci. Powikłania i profilaktyka
- Ospa wietrzna – przyczyny, przebieg, leczenie, powikłania. Szczepionka przeciw ospie wietrznej u dzieci
