Cukrzyca ciążowa – skutki, powikłania, postępowanie • Ratownik Medyczny

Jeśli jesteś kobietą w ciąży, powinnaś jak najlepiej zadbać o zdrowie twoje i dziecka. Aspektem, na który należy zwrócić szczególną uwagę, jest monitorowanie poziomu glukozy we krwi. Cukrzyca ciążowa to problem, który coraz częściej spotyka przyszłe matki. Leczenie go jest dosyć złożone, a powikłania mogą być bardzo poważne. Dowiedz się więcej na ten temat, aby uniknąć przykrych konsekwencji.

W artykule znajdziesz informacje na temat:

1 Cukrzyca ciężarnych – co to właściwie jest?

1.1 Cukrzyca a ciąża – czy da się to pogodzić?

2 Cukrzyca ciążowa – badanie

2.1 Cukrzyca ciążowa – normy

2.2 Cukrzyca ciążowa – wyniki. Jak je interpretować?

3 Cukrzyca ciążowa – objawy

4 Cukrzyca ciążowa – przyczyny

5 Cukrzyca ciążowa – skutki nieprawidłowego leczenia

5.1 Cukrzyca ciążowa a dziecko

5.2 Nieleczona cukrzyca ciążowa – konsekwencje u matki

5.3 Powikłania cukrzycy ciążowej w przyszłości

6 Cukrzyca ciążowa – leczenie

6.1 Cukrzyca w ciąży – odżywianie

7 Cukrzyca ciążowa – ogólne zalecenia

Cukrzyca ciężarnych – co to właściwie jest?

Cukrzyca ciążowa to zaburzenie tolerancji węglowodanów. Ten stan powoduje zwiększone stężenie glukozy we krwi. Czym różni się od zwykłej cukrzycy? Cukrzyca ciężarnych kobiet oznacza, że przed poczęciem nie rozpoznano u nich tych dolegliwości. Ten nietypowy stan może zostać wykryty przeważnie pomiędzy 24. a 28. tygodniem ciąży. Najczęściej mija wraz z przyjściem dziecka na świat.

Podwyższona glikemia na wczesnym etapie ciąży nie musi jednoznacznie wskazywać na cukrzycę ciążową. Zdarza się, że cukrzyca w ciąży to nierozpoznana wcześniej cukrzyca typu 2. Może to też być też choroba typu 1, która dopiero zaczyna się rozwijać w trakcie trwania ciąży.

Cukrzyca a ciąża – czy da się to pogodzić?

Zazwyczaj jest to możliwe. Cukrzyca ciążowa to swego rodzaju sygnał ostrzegawczy wysyłany przez ciało. Oznacza on, że kobieta posiada wrodzoną predyspozycję do zaburzeń gospodarki węglowodanowej. Istnieje więc większe prawdopodobieństwo, że w przyszłości pojawi się u niej cukrzyca typu 2.

Choć ciężko byłoby walczyć z genami, prawdopodobieństwo zachorowania można zredukować. Warto wprowadzić więc zdrowy tryb życia, który ureguluje pracę organizmu. Ważne jest utrzymanie prawidłowej masy ciała, zbilansowana dieta i systematyczna aktywność fizyczna.

Co jednak w przypadku kobiet, które zaszły w ciążę z już zdiagnozowaną cukrzycą? Choroba ta zwiększa ryzyko wystąpienia wad wrodzonych u dziecka. Ich prawdopodobieństwo się zwiększa, jeśli kobieta stale ma niezadowalające wyniki stężenia glukozy we krwi. Przy zachowaniu odpowiedniego leczenia, diety i uważnego monitoringu – cukrzyca i ciąża mogą iść jednak w parze bez negatywnych konsekwencji.

Cukrzyca ciążowa – badanie

Podstawowym badaniem, które należy wykonać w celu diagnozy cukrzycy ciążowej jest poziom glukozy we krwi. Można w tym celu wykonać test doustny tolerancji cukru. Krzywa cukrowa powinna być zawsze robiona na czczo, by dała jasne, czytelne wyniki. Aby badanie na cukrzycę ciążową przebiegło pomyślnie, należy pamiętać o następujących kwestiach:

przed podejściem do testu odżywiaj się tak, jak dotychczas. Jakiekolwiek zmiany w diecie mogą dać niejasne lub niedokładne wyniki;
nie powinno się wykonywać badania podczas gorączki, infekcji lub poważniejszych chorób;
pierwsze badanie krwi należy wykonać po przynajmniej 8 godzinach od posiłku;
po pobraniu krwi przyszła mama powinna wypić 75 gramów glukozy;
przez kolejne 2 godziny nie wolno niczego jeść ani się zbytnio ruszać. Jest to czas, który organizm potrzebuje na to, by zareagować. Jakakolwiek aktywność fizyczna w tym czasie zakłóci przebieg badania.

Takie badanie cukrzycy ciążowej jest stosunkowo proste, ale może być nieprzyjemne i powodować dyskomfort. Po spożyciu glukozy możesz doświadczyć nudności czy nawet wymiotów. W opanowaniu ich może pomóc ci odczekanie w pozycji leżącej. Przed ukończeniem badania nie wolno jednak niczego jeść ani pić. Dozwolona jest jedynie nieduża ilość wody.

Cukrzyca ciążowa – normy

Pierwsze badanie glikemii w ciąży powinno być przeprowadzone już w 10. tygodniu po poczęciu. Z kolei badanie obciążenia glukozy należy wykonać pomiędzy 24. a 28. tygodniem. Rozpoznanie cukrzycy ciążowej zachodzi w oparciu o wyniki tych badań.

Glukoza na czczo w ciąży – normy:

5,1–6,9 mmol/l;
glikemia po jednej godzinie od podania glukozy – poniżej 10 mmol/l;
glikemia pod dwóch godzinach od podania glukozy – 8,5–11 mmol/l.

Cukrzyca ciążowa – wyniki. Jak je interpretować?

Powyżej przedstawiliśmy normy glukozy w zdrowym ciele kobiety ciężarnej. Jakiekolwiek odchylenia mogą oznaczać problemy zdrowotne. Wyższe wyniki prawdopodobnie wskazują na cukrzycę ciążową.

Pamiętaj, że nie jest to wyrok na całe życie. Aż u 90% kobiet ten stan mija po urodzeniu dziecka, jednak zwiększa on prawdopodobieństwo wystąpienia cukrzycy typu 2. Z tego powodu należy kontynuować zdrową dietę i dbać o siebie nawet po porodzie.

Cukrzyca ciążowa – objawy

Do objawów cukrzycy ciążowej zalicza się częste oddawanie moczu. Jest to trudna do wykrycia oznaka, ponieważ wielomocz towarzyszy praktycznie każdej ciąży. Jednak w przypadku cukrzycy nie jest on spowodowany naciskiem na pęcherz. Glukoza zatrzymuje wodę w organizmie i łączy się z wodą. Konsekwentnie możliwe jest wydalanie nawet 3 litrów płynów w ciągu jednej doby.

Kolejnym częstym objawem są napady głodu. To znowu łatwo pomylić z typowym zachowaniem ciężarnej, jednak w tym wypadku przyczyną jest brak insuliny. Glukoza nie może wówczas dotrzeć do tkanek, które jej potrzebują. Cukrzyca ciężarna objawia się więc nieustannym głodem, niezależnym od częstotliwości spożywanych posiłków.

Występuje też zwiększone zapotrzebowanie na płyny. Skóra i błona śluzowa szybciej wysychają i wysyłają do organizmu sygnały, że najwyższa pora znów uzupełnić płyny. W trakcie ciąży pijesz częściej niż zwykle? To może być właśnie oznaka cukrzycy.

Pozostałe objawy cukrzycy ciążowej obejmują:

większe zmęczenie;
częste odczuwanie senności;
nudności i mdłości;
infekcje skóry, pęcherza i pochwy;
zaburzenia wzroku;
nagły przyrost wagi;
zbyt szybki wzrost płodu.

Jak widzisz, objawy cukrzycy ciążowej łatwo jest pomylić z typowymi oznakami ciąży. Z tego powodu należy zachować wzmożoną czujność i ostrożność. Lepiej być przezornym i badać się częściej niż niewystarczająco.

Cukrzyca ciążowa – przyczyny

Zdarza się, że cukrzyca ciążowa pojawia się bez żadnych zapowiedzi ani wykrywalnych przyczyn. Można jednak wyróżnić czynniki ryzyka, które zwiększają prawdopodobieństwo zachorowania. Należą do nich:

cukrzyca ciążowa w poprzednich ciążach;
wiek matki przekraczający 35. rok życia;
nadwaga lub otyłość;
nadciśnienie tętnicze zdiagnozowane przed ciążą;
urodzenie więcej niż dwójki dzieci;
urodzenie dziecka, którego waga przekracza 4 kg;
urodzenie noworodka z wrodzoną wadą;
przeszłe zgony wewnątrzmaciczne;
cukrzyca typu 2 zdiagnozowana u bliskiego członka rodziny;
zespół policystycznych jajników.

Na podwyższenie poziomu cukru we krwi mają też oczywiście wpływ hormony. Ich wahania podczas ciąży sprawiają, że organizm całkowicie inaczej reaguje na standardowe sytuacje. Z tego powodu konieczna może być zmiana diety lub stylu życia w tym wyjątkowym stanie.

Cukrzyca ciążowa – skutki nieprawidłowego leczenia

Stwierdzono u ciebie cukrzycę ciążową? Kluczem do utrzymania dobrego stanu własnego i dziecka jest troska o zdrowie i przestrzeganie zaleceń lekarza. W przypadku zaniedbania pomiarów, diety lub leczenia – skutki cukrzycy ciążowej mogą być poważne.

Cukrzyca ciążowa a dziecko

Jeżeli cukrzyca ciążowa zostanie zignorowana lub będzie niewłaściwe leczona, może to odbić się na zdrowiu dziecka. U noworodka zwiększa się ryzyko wystąpienia niedocukrzeń niż cukrzycy.

Matka z cukrzycą ciążową ma duże stężenie glukozy we krwi. Konsekwentnie przekazuje dużą jej ilość do swojego płodu. Organizm dziecka automatycznie się przed tym broni. Jego komórki trzustki wytwarzają więcej insuliny.

Co dzieje się po porodzie? Dziecko nie otrzymuje już takich ilości glukozy od matki, lecz jego trzustka nadal produkuje dużą dawkę insuliny. Powstaje więc niedocukrzenie, które zagraża niedojrzałym komórkom nerwowym dziecka. Może też dojść do przerostu komórek trzustkowych u dziecka.

Nieleczona cukrzyca ciążowa – konsekwencje u matki

Nieleczona cukrzyca ciążowa może mieć też negatywne wpływać na zdrowie matki. Kondycja dziecka jest co prawda najważniejsza dla każdej kobiety, jednak podczas ciąży trzeba też pamiętać o własnym bezpieczeństwie. Odpowiednie leczenie cukrzycy ciążowej jest więc istotne z dwóch powodów.

Zdarzają się powikłania cukrzycy ciążowej, które oddziałują na kobietę. Należą do nich:

stan przedrzucawkowy – zwiększone ciśnienie krwi i obecność białka w moczu. Może oznaczać konieczność wykonania cięcia cesarskiego;
zwiększone ryzyko zakażeń dróg moczowych lub nerek;
rozwój cukrzycy typu 2 w przyszłości – warto regularnie badać swoją gospodarkę węglowodanową nawet po porodzie.

Powikłania cukrzycy ciążowej w przyszłości

Niestety, nawet prawidłowo leczona cukrzyca ciążowa może negatywnie wpłynąć na zdrowie dziecka w przyszłości. Dzieci, których matki chorowały na cukrzycę ciężarnych, są bardziej podatne na:

nadwagę;
otyłość;
nietolerancję glukozy;
cukrzycę typu 2.

Dolegliwości te mogą się nasilać w wieku szkolnym lub ujawnić się dopiero w dorosłości.

Cukrzyca ciążowa – leczenie

Jeżeli stwierdzono u ciebie cukrzycę ciążową, musisz przede wszystkim zadbać o stałą kontrolę glikemii w ciąży. Pomoże ci w tym glukometr, którego nauczy cię używać lekarz. Należy też oznaczać stężenie glukozy i acetonu w porannym moczu za pomocą tzw. testów paskowych. Pomiary glukozy powinny odbywać się regularnie: codziennie na czczo oraz godzinę po każdym posiłku.

W przypadku, gdy stężenie cukru na czczo i po posiłku w ciąży przekracza normy, należy wprowadzić insulinoterapię. Insulina to obecnie jedyny lek, który stosuje się przy leczeniu cukrzycy ciężarnych. Używanie jej nie szkodzi nienarodzonemu jeszcze dziecku. W zależności od charakteru choroby, można ją podawać 4–7 razy dziennie. Lepiej nie stosować zastrzyków insuliny w brzuch, ale raczej w ramię, udo lub pośladek.

Cukrzyca w ciąży – odżywianie

Cukrzyca w ciąży może być kontrolowana przez zastosowanie odpowiedniej diety. To odżywianie nie wygląda jednak tak samo jak jadłospis przy cukrzycy typu 1 bądź 2. Jeżeli nosisz w sobie jedno dziecko, zaleca się spożywanie 1800 kcal w ciągu doby. W przypadku ciąży bliźniaczej ilość ta powinna zostać zwiększona do 2000–2200 kcal. Dla odpowiedniego rozwoju twojego dziecka niezbędna jest konkretna ilość białka.

Aby odpowiednio ułożyć swoją dietę na cukrzycę ciążową, warto skonsultować się z dietetykiem. Twój jadłospis nie powinien służyć odchudzaniu. Może być restrykcyjny, lecz nie powinien powodować uczucia głodu. Z tego powodu warto zapoznać się ze specjalistycznymi zaleceniami. Nieodpowiednie odżywianie może zaszkodzić tobie i twojemu dziecku.

Poniżej opisaliśmy podstawowe zalecenia dietetyczne przy cukrzycy ciążowej. Pamiętaj jednak, że należy je dostosować do własnej sytuacji reakcji na spożywane składniki:

40–50% kalorii powinno być dostarczane z węglowodanów;
wyeliminuj z diety szybko wchłaniane cukry;
nie ograniczaj węglowodanów do zera – stan ketozy może być niebezpieczny dla płodu;
spożywaj węglowodany o niskim indeksie glikemicznym;
pamiętaj o możliwie jak największej dziennej porcji warzyw – szczególnie korzystne są te liściaste;
zwróć uwagę na ilość i rodzaj spożywanych owoców – nie wszystkie będą ci sprzyjać;
uważaj na jakość pieczywa, makaronu i kasz – najlepsze będą pełnoziarniste produkty zbożowe i grube rodzaje kasz.

Cukrzyca ciążowa – ogólne zalecenia

Niektóre przyczyny cukrzycy ciążowej są wrodzone lub niezależne od twojego stylu życia. Innym z kolei da się skutecznie zapobiec. Pamiętaj, że cukrzyca ciężarnych to nie wyrok, a sygnał do działania. Najważniejsze jest odpowiednio wczesne wykrycie i rozpoznanie problemu. Sukces w dalszym postępowaniu zależy już tylko od ciebie.

Dowiedz się, jak zorganizować sobie życie ze zdiagnozowaną cukrzycą ciążową:

załóż specjalny dzienniczek, w którym będziesz zapisywać swoje wyniki testów glukozy. Jeżeli przyjmujesz insulinę, wpisuj tu też jej dawki. Warto notować też swoje posiłki i przekąski. Wydaje się to być żmudnym i czasochłonnym zadaniem, lecz może okazać się bardzo wartościowe;
zadbaj o odpowiedni wysiłek fizyczny. Cukrzyca ciążowa w żadnym stopniu nie oznacza niepełnosprawności ani konieczności stałego leżenia. Regularny wysiłek fizyczny usprawnia proces spalania glukozy oraz zmniejsza insulinoodporność tkanek. Jednocześnie pamiętaj, aby nie przeciążać swojego organizmu. Zapytaj lekarza o zalecany dla ciebie rodzaj aktywności;
trzymaj się zdrowej, zbilansowanej diety. Podczas ciąży szczególnie ciężko kontrolować swoje zachcianki. Pamiętaj jednak, że cukrzyca w ciąży wymaga specjalnej troski i dużej ostrożności. Nierozsądne odżywianie może mieć negatywne skutki na dziecku w dalszych etapach jego życia;
stosuj się do zaleceń lekarza. Jeśli to konieczne, trzymaj się ściśle przypisanego ci leczenia farmakologicznego. Zastrzyki insuliny nie są przyjemne – lecz są bezpieczne, a nawet niezbędne dla zdrowia twojego i dziecka;
regularnie monitoruj stan rozwoju i zdrowia swojego płodu. Co jeden lub dwa tygodnie lekarz powinien osłuchać bicie serca dziecka i wykonać ocenę biofizyczną.

Jeżeli będziesz stosować się do powyższych zaleceń, leczenie powinno przebiegać pomyślnie. Cukrzyca ciążowa nie jest też jednoznacznym wyznacznikiem konieczności cesarskiego cięcia. Jeśli ty i twoje dziecko jesteście w pełni zdrowi, możesz zdecydować się na poród naturalny.
Cukrzyca ciążowa to niebezpieczny stan, który może mieć poważne konsekwencje na zdrowiu matki i dziecka. Nie oznacza on jednak wyłącznie tragicznych rezultatów. Najważniejsze jest wczesne wykrycie tego schorzenia. Wówczas będziesz mogła zastosować adekwatne leczenie i postępowanie. Dbaj o zdrową dietę, regularne zastrzyki i wizyty kontrolne. Wraz z pomocą bliskich i zaufanego lekarza możesz urodzić w pełni zdrowie dziecko.

Zobacz też: