Przewlekła obturacyjna choroba płuc lub POChP to poważne schorzenie związane z działaniem układu oddechowego. Jego przyczyny leżą w czynnikach środowiskowych. Pacjenci odczuwają zaburzenia przepływu powietrza przez płuca. Co jeszcze warto wiedzieć?
POChP jest niebezpieczną chorobą, a nieleczeni pacjenci mają bardzo złe rokowania. Stanowi ogólnoświatowy problem. a WHO twierdzi, że do 2030 roku będzie ona na trzecim miejscu wśród przyczyn zgonów na świecie. Szacuje się, że na to schorzenie cierpi nawet od 2 do 3 milionów Polaków. Napady kaszlu, częste przeziębienia i problemy ze złapaniem tchu to objawy mogące świadczyć o POChP. Głównymi przyczynami tej choroby są czynniki środowiskowe. Bardzo często pojawia się u osób palących papierosy, a wpływ na jej rozwój ma również obecny w powietrzu smog. Czy da się jej zapobiegać?
Czym jest POChP?
POChP, czyli przewlekła obturacyjna choroba płuc, oznacza zwężenie dróg oddechowych. Utrudnia nabieranie i wydychanie powietrza, ale najczęściej to ta pierwsza czynność sprawia dużą trudność. Jest to choroba postępująca. Jeżeli nie zostanie podjęte żadne działanie w celu zahamowania jej rozwoju i zminimalizowania objawów, to stan pacjenta będzie się stale pogarszał. Leczenie ma na celu głównie zahamowanie rozwoju, ponieważ POChP jest chorobą nieuleczalną.
Jakie jest źródło tej choroby?
Uszkodzenie układu oddechowego jest związane ze stanem zapalnym w oskrzelach oraz płucach. POChP cechuje się występowaniem patologicznych zmian, które są typowe dla przewlekłego zapalenia oskrzeli i rozedmy płuc.
- Uszkodzenie układu oddechowego wynika ze stanu zapalnego dróg oddechowych, stresu oksydacyjnego oraz proteolizy.
- Reakcja zapalna obejmuje oskrzela, płuca i naczynia płucne.
- Stan zapalny wynika z obecności substancji o działaniu utleniającym, czyli oksydacyjnym. Substancje te znajdują się między innymi w dymie tytoniowym.
Jakie objawy POChP można leczyć?
Wszystkie powyższe czynniki wpływają na powstanie nieodwracalnych zmian w drogach oddechowych. Choroba ma także szereg objawów, które można leczyć. To między innymi:
- skurcze mięśni gładkich;
- obrzęk;
- zwiększenie wydzielania śluzu.
POChP – przyczyny
Problemy z przepływem powietrza przez płuca wynikają ze stanu zapalnego. W ten sposób organizm broni się przed szkodliwymi związkami. Za główną przyczynę POChP uważa się palenie wyrobów tytoniowych oraz palenie bierne. Choroba może też pojawić się przy wdychaniu dymu wydzielanego przez spalanie śmieci i drewna. Na jej rozwój mogą mieć wpływ także toksyczne opary, które działają drażniąco na błonę śluzową oskrzeli.
Jaki wpływ na tę chorobę mają geny i czynniki zewnętrzne?
Powyższe czynniki nie u każdej osoby wywołają zachorowanie. Duże znaczenie mają uwarunkowania genetyczne. Specjaliści twierdzą, że wpływ ma także długość życia i dłuższe narażenie na szkodliwe czynniki. Szacuje się, że za 80% przypadków POChP odpowiedzialne jest palenie tytoniu. W krajach wysoce uprzemysłowionych 33% przypadków wywołane jest gazami i pyłami organicznymi i nieorganicznymi oraz gazami, które występują w środowisku. Powietrze zanieczyszczone dwutlenkiem siarki i dwutlenkiem azotu również może wywołać chorobę.
POChP a ryzyko dla dzieci
Zanieczyszczenie powietrza szczególnie wpływa na dzieci w okresie rozwoju płuc, czyli takie, które nie ukończyły 7. roku życia. Narażone są one na bierne palenie i pyły, przez co częściej zapadają na infekcje dróg oddechowych, które mogą prowadzić do nieodwracalnego uszkodzenia płuc. W przyszłości mogą one być w dużym stopniu narażone na POChP.
POChP – objawy
Na samym początku POChP objawia się długotrwałym kaszlem, który połączony jest z odkrztuszaniem. Najczęściej objaw ten występuje w godzinach porannych. Później pojawia się duszność w trakcie wysiłku fizycznego, która w dalszym rozwoju choroby towarzyszy pacjentowi także podczas spoczynku. Przewlekła obturacyjna choroba płuc nasila się w okresie jesienno-zimowym i kaszel zdarza się wtedy znacznie częściej. Dochodzi także do niewydolności oddechowej i do objawów związanych z niewydolnością serca. W wyniku dalszego rozwoju choroby dochodzą kolejne symptomy, które ograniczają przepływ powietrza w płucach:
- osłabienie szmeru pęcherzykowego;
- bębenkowy odgłos opukowy;
- sinica;
- zaciąganie dolnych przestrzeni międzyżebrowych w czasie wdechu;
- beczkowata klatka piersiowa;
- wdech przez zwężone usta.
W późniejszym okresie do szeregu objawów dołączają:
- zaburzenia neurologiczne;
- kwasica oddechowa;
Jeżeli choroba doszła do stadium zaawansowanego, to u pacjenta można zaobserwować duże wyniszczenie organizmu.
POChP – diagnostyka
W przypadku pojawienia się uciążliwego kaszlu z odkrztuszaniem u pacjentów po 40. roku życia, którzy palą papierosy lub inne wyroby tytoniowe, trzeba podejrzewać zachorowanie na POChP. Rozpoznanie choroby opiera się na wywiadzie z pacjentem, badaniu przedmiotowym, RTG oraz spirometrii płuc. Lekarz może zlecić dodatkowe badania w postaci gazometrii i EKG. Mogą one pokazać ewentualne powikłania. Regularna spirometria wskaże, jak szybko rozwija się choroba i jak skuteczne jest leczenie.
POChP – leczenie
POChP leczy się wielokierunkowo. W przebiegu choroby używa się zarówno leków, jak i leczenia niefarmakologicznego. Lekarz będzie starał się załagodzić objawy za pomocą przepisania leków rozszerzających oskrzela oraz kortykosteroidów. Zastosowana zostanie także tlenoterapia. Pacjent będzie musiał uważać na czynniki ryzyka, które mogą pogłębić chorobę. Ważne, by pacjent umiał samemu je ocenić oraz poinstruował najbliższą rodzinę. Kuracja ma na celu poprawienie drożności oskrzeli, czyli załagodzenie objawów i zmniejszenie rocznego ubytku FEV1, czyli nasilonej pierwszosekundowej objętości wydechowej.
Kiedy terapia jest najskuteczniejsza?
Leczenie jest w dużym stopniu zależne od zaawansowania choroby. Najlepsze wyniki można osiągnąć, kiedy choroba zostanie wykryta w pierwszym stadium rozwoju. Terapia przyniesie najlepsze skutki, poprawi komfort życia i znacznie je przedłuży. Najszybszy rozwój choroby obserwuje się właśnie na samym początku jej wystąpienia. Zaostrzenia wpływają na spadek FEV1, dlatego im wcześniej wykryta zostanie choroba, tym szybciej można wprowadzić leczenie, które pozwoli uniknąć nieodwracalnych uszkodzeń wywołanych przez POChP.
POChP – rokowania
Opisywana choroba jest przewlekła i postępująca. Toczy się nawet kilkadziesiąt lat. Aby określić jej postęp, wykorzystywana jest spirometria FEV. Przyspieszenie spadku FEV zależy od nadprodukcji śluzu w drogach oddechowych i od gęstości oraz ciężkości zaostrzeń choroby. Decydujące znaczenie co do rokowania ma wczesne rozpoznanie choroby i rozpoczęcie leczenia. Profilaktyka jest bardzo ważna. Połączenie jej z unikaniem czynników ryzyka znacznie spowalnia postęp choroby i pozwala na zachowanie komfortu życia pacjenta.
POChP – zapobieganie
POChp jest chorobą możliwą do uniknięcia. Przede wszystkim, aby zmniejszyć ryzyko zachorowania, należy unikać palenia papierosów oraz biernego palenia. Pacjent ze zdiagnozowaną chorobą powinien natychmiastowo rzucić palenie. FEV1 może wzrosnąć w pierwszym roku po rezygnacji z papierosów, ale w kolejnych latach spada znacznie wolniej i osiąga poziom charakterystyczny dla osób niepalących. Najlepsze wyniki są obserwowane u osób, które rzuciły palenie przed 40. rokiem życia. Mimo trudności, jakie takie wyrzeczenie sprawia nałogowym palaczom, warto je podjąć. Osoby mające ogromne problemy z rzuceniem palenia mogą w ostateczności przejść na produkty podgrzewające tytoń, ale długofalowe skutki tego nie są jeszcze znane.
Jak chorzy mogą ograniczać wpływ POChP?
Chorzy nie powinni przebywać w środowisku, w którym jest duże stężenie substancji negatywnie wpływających na zdrowie. Jeżeli chory na POChP pracuje w warunkach, gdzie są pyły i dym, powinien zastosować ochronę indywidualną, czyli odpowiednie maski. Pacjent nie powinien przebywać zbyt długo w takich warunkach. Ważna jest też wymiana pieców opalanych węglem na bardziej ekologiczne źródła ciepła.
Pacjenci powinni uprawiać sport na świeżym powietrzu, ale tylko wówczas, gdy poziom zanieczyszczeń nie przekracza dopuszczalnych norm. Powinni być szczepieni:
- na grypę;
- przeciw pneumokokom;
- przeciwko COVID-19.
Dzięki szczepieniom ryzyko hospitalizacji będzie mniejsze. Rozwój POChP może też powstrzymać zdrowa dieta i aktywność fizyczna.
POChP jest chorobą nieuleczalną, ale jej rozwój może zostać powstrzymany. Należy jednak już po zobaczeniu pierwszych objawów udać się do lekarza i przejść odpowiednie badania. Dzięki temu śmiertelne ryzyko związane z tą chorobą będzie zdecydowanie mniejsze.
Zobacz też:
- Jakie są najczęstsze choroby płuc i jakie objawy na nie wskazują?
- Układ oddechowy człowieka — budowa, funkcje, najczęstsze choroby
- Choroby przewlekłe – wszystko, co musisz o nich wiedzieć. Być może sam na nie cierpisz!
- Astma – objawy, przyczyny i leczenie. Wszystko, co należy wiedzieć o astmie oskrzelowej!
- Bezdech senny – co to jest, jak leczyć, ile kosztuje leczenie?
- Astma oskrzelowa – czym jest i jak ją leczyć?
- Zapalenie tchawicy – jak leczyć tę groźną chorobę górnych dróg oddechowych?
- Zatorowość płucna – diagnostyka, leczenie i rokowania w zatorowości płucnej. Co warto wiedzieć o zatorze płucnym?
