Rehabilitacja po udarze – jakie ćwiczenia wykonywać, by wrócić do sprawności?

Udar mózgu ma miejsce wtedy, gdy do mózgu nie dociera wystarczająca ilość krwi. W wyniku braku tlenu komórki obumierają. Co ma na celu rehabilitacja po udarze? Kiedy najlepiej ją rozpocząć? Czy warto wybrać się do specjalnych ośrodków, czy wystarczająca będzie rehabilitacja poudarowa w domu? Na te i wiele innych nurtujących cię pytań znajdziesz odpowiedź w dalszej części artykułu. 

Co to jest udar?

Pewnie nie raz w swoim życiu słyszałeś o udarze, jednak czy wiesz, na czym dokładnie polega i dlaczego jest taki groźny? Udar pojawia się nagle i bardzo ważne jest zauważenie i nielekceważenie pierwszych niepokojących symptomów. Mówiąc krótko udar to nagłe uszkodzenie mózgu, które może być mniej lub bardziej rozległe. Udar dzieli się na dwa rodzaje: niedokrwienne, które są znacznie częstsze i krwotoczne, które występują rzadziej.

Udar niedokrwienny 

Udar niedokrwienny polega na tym, że zablokowany zostaje dopływ krwi do mózgu. Dlaczego do tego dochodzi? Najczęściej przyczyną jest zakrzepica, niewydolność krążenia, naczynioskurcz lub zator tętnicy. Można spotkać się także z nazwą zawał mózgu. 

Udar krwotoczny

Udar krwotoczny polega na nagłym pęknięciu naczynia i wylewu krwi, która znacząco niszczy mózg. Może dojść do poważnego obrzęku mózgu. W tym przypadku rokowania są gorsze i prawie połowa osób umiera. Niezależnie od rodzaju udaru, kluczowy jest czas, w którym zostanie podjęta opieka medyczna i pacjent trafi do szpitala. Jeśli jest on krótki, wzrasta szansa na całkowite wyzdrowienie pacjenta i powrót do normalnego funkcjonowania. 

Kto znajduje się w grupie ryzyka, jeśli chodzi o udar? 

Przede wszystkim będą to:

• osoby chore na cukrzycę;
• otyli,
• osoby z chorobami układu krążenia i nadciśnieniem;
• uzależnieni od nikotyny. 

Na udar mózgu narażenie są znacznie bardziej mężczyźni i osoby powyżej 55. roku życia. 

Skutki udaru mózgu

Do najczęstszych konsekwencji udaru należy niesprawność i ograniczenie ruchowe, zaburzenia czucia, zaburzenia mowy i zaburzenia widzenia. Nie da się ukryć, że są to podstawowe funkcje i bez nich bardzo trudno jest funkcjonować samodzielnie na co dzień. Właśnie dlatego osoby po udarze bardzo często potrzebują wsparcia i opieki drugiej osoby. I to właśnie z tego powodu konieczna jest także rehabilitacja po udarze mózgu, dzięki której pacjent może wrócić do zdrowia. 

Kiedy warto rozpocząć rehabilitację po udarze mózgu?

Pojawia się kluczowe pytanie, kiedy należy rozpocząć rehabilitację poudarową, aby przyniosła ona efekty? Odpowiedź jest bardzo prosta. Powinno się rozpocząć rehabilitację jak najszybciej, od razu jak tylko stan pacjenta będzie stabilny. Jednak bardzo niepokojący jest fakt, że na rehabilitację po udarze niedokrwiennym lub krwotocznym trafia zaledwie co trzeci pacjent. To bardzo zły wynik, ponieważ to właśnie włączenie odpowiednich ćwiczeń po udarze jest kluczem do powrotu do pełni sił i zdrowia. Zaniedbanie tego aspektu może prowadzić do wielu negatywnych konsekwencji i tego, że pacjent już zawsze będzie uzależniony od pomocy innych osób. Nie można dopuścić do tego, że osoba po udarze mózgu będzie leżała nieruchomo w łóżku.

Czy możliwa jest rehabilitacja po udarze na NFZ? 

Oczywiście, skierowanie na rehabilitację poudarową na NFZ możesz uzyskać od lekarza prowadzącego. Jednak zdecydowanym minusem tego rozwiązania jest bardzo długi czas oczekiwania. Wiesz już,  że tu kluczową rolę odgrywa czas, więc pacjenci nie mogą sobie pozwolić na wielomiesięczne oczekiwanie na wolne miejsce w ośrodku. Właśnie dlatego, rodziny decydują się na opiekę i rehabilitację po udarze w prywatnym ośrodku, za który muszą samodzielnie zapłacić. Nie da się ukryć, że prywatne ośrodki rehabilitacyjne po udarze działają prężnie, lecz są bardzo kosztowne i nie każdy po prostu może sobie na to pozwolić. W takim wypadku pozostaje tylko oczekiwanie na miejsce w ośrodku finansowanym współpracującym z NFZ, ale zdecydowanie to czekanie wpływa negatywnie na szanse na całkowity powrót do zdrowia. 

Ćwiczenia po udarze w oddziałach szpitalnych

Świetnym rozwiązaniem są szpitale ze specjalnymi oddziałami rehabilitacyjnymi, ponieważ pacjenci praktycznie od razu mogą rozpocząć dostosowaną do ich potrzeb terapię ruchową. Zastanawiasz się pewnie, jak przebiega taka terapia, czy wystarczą zajęcia z fizjoterapeutą? Otóż nie, osoba po udarze musi być pod stałą kontrolą neurologa, a także neuropsychologa, fizjoterapeuty, czy logopedy. Połączenie umiejętności tych wszystkich specjalistów daje szansę na powrót do zdrowia. 

Cele rehabilitacji po udarze niedokrwiennym mózgu

Rehabilitacja po udarze mózgu to najważniejszy element, jeśli chodzi o powrót do zdrowia. Głównym celem ćwiczeń jest oczywiście przywrócenie pacjentowi utraconych w wyniku udaru funkcji. Musisz mieć świadomość, że nie zawsze jest możliwy powrót do zdrowia, mimo szybkiej opieki medycznej i podjęcia rehabilitacji. Co robić w takich sytuacjach? Wtedy celem rehabilitacji poszpitalnej po udarze staje się uczenie pacjenta tego, jak może kompensować pewne braki i jak sobie z nimi radzić w życiu codziennym.  Nie da się ukryć, że udar zazwyczaj niesie ze sobą bardzo poważne konsekwencje dla zdrowia. Często pacjenci mają zaburzenia ruchowe, paraliż, zaburzenia równowagi, problemy z pamięcią lub wypowiadaniem słów. Zdrowemu człowiekowi trudno sobie wyobrazić funkcjonowanie w takim stanie, właśnie dlatego osoby chore potrzebują wsparcia i zrozumienia. 

Jak wygląda rehabilitacja poudarowa?

Pierwszy okres rehabilitacji po udarze rozpoczyna się od razu, gdy tylko pacjent będzie w stanie stabilnym. Ważne wtedy jest skupienie się na tym, żeby nie dopuścić do odleżyn, przykurczów i innych zaburzeń mięśni. Co może pomóc na tym etapie? Przede wszystkim właściwa pielęgnacja i higiena pacjenta, a także stosowanie specjalnych materacy przeciwodleżynowych. Fizjoterapeuta lub pielęgniarki to osoby, które powinny zająć się odpowiednim ułożeniem pacjenta, stosuje się do tego specjalne wałki lub ręczniki. To jednak nie wszystko. Mimo że często taki pacjent nie jest w stanie dokładnie artykułować swoich potrzeb i rozmawiać, trzeba poświęcać mu czas i uwagę, okazywać wsparcie. Ogromną rolę odgrywa tu rodzina i bliscy przyjaciele. Takie współdziałanie z pewnością przyspieszy powrót do zdrowia i wzmacnia chęć życia i wolę walki. 

Ile trwa rehabilitacja po udarze? 

To oczywiście kwestia bardzo indywidualna i zależy od tego, jakie są skutki udaru i jakie dysfunkcje się pojawiły. Rehabilitacja poudarowa może trwać od kilkunastu tygodni nawet do kilku lat, może być także potrzebna już do końca życia. Właśnie dlatego bardzo trudno jest jednoznacznie odpowiedzieć na to pytanie. Ćwiczenia po udarze powinny być dostosowane indywidualnie do konkretnego pacjenta i jego dolegliwości. Bardzo często podczas ćwiczeń fizjoterapeuci i inni specjaliści wykorzystują dedykowany do tego sprzęt. Może być on bardzo pomocny w stopniowym uzyskaniu sprawności. Paraliż jednej strony lub unieruchomienie jednej z kończyn to coś, co znacząco może wpłynąć na komfort życia i to, czy dana osoba będzie w stanie samodzielnie funkcjonować. 

Rehabilitacja w specjalnym ośrodku czy w domu?

Kolejne bardzo ważne pytanie, które nurtuje wiele osób, brzmi: co będzie lepsze dla pacjenta, rehabilitacja w specjalnym ośrodku czy rehabilitacja po udarze w domu? Na to pytanie również nie da się jednoznacznie odpowiedzieć. Wszystko zależy od konkretnego przypadku i tego, jakie są skutki udaru, jakiej opieki wymaga pacjent, czy potrzebny jest specjalistyczny sprzęt itd. 

Przede wszystkim niezależnie od stanu pacjenta, pierwszym krokiem jest rehabilitacja szpitalna zaraz po udarze, gdy pacjent jeszcze przebywa w szpitalu. Jednak nie wszystkie szpitale mają specjalne oddziały do tego przeznaczone. Co robić, gdy pacjenta można wypisać już do domu? Czy warto umieścić do w specjalnym ośrodku, w którym terapia będzie kontynuowana? A może postawić na codzienną rehabilitację w domowych warunkach? W wielu przypadkach to właśnie specjalne ośrodki są lepszym wyborem. Pacjent ma tam stałą opiekę i szeroki pakiet możliwości, jeśli chodzi o rehabilitację po udarze mózgu, a także dostęp do wielu specjalistów. W domu z pewnością będzie to ograniczone, nie ma ta tam też odpowiedniego sprzętu. Trzeba także pamiętać, że gdy pacjent pozostaje w domu, bardzo często na rehabilitację musi dojeżdżać na oddział dzienny. W niektórych przypadkach może to być trudne i wymagać pomocy opiekunów. Właśnie z tego względu zazwyczaj pacjenci ze znacznymi deficytami kierowani są do ośrodków, a ci z umiarkowanym i lekkim stopniem niepełnosprawności, mogą być rehabilitowani w domu. 

Choć skutki udaru mogą być ciężkie, to szybka reakcja i rehabilitacja może umożliwić całkowity powrót do zdrowia i sprawności. Wciąż wiele osób nie zdaje sobie sprawy, że rehabilitacja poudarowa powinna być wdrożona od razu, gdy tylko stan pacjenta będzie stabilny. Na szczęście ta świadomość stale rośnie. Trzeba także pamiętać o tym, że pacjenci po udarze potrzebują nie tylko rehabilitacji, ale także wsparcia psychicznego. Po tak trudnym wydarzeniu i jego konsekwencjach pacjenci mogą borykać się ze znacznie obniżonym nastrojem lub nawet depresją. Taki stan z pewnością nie wpłynie korzystnie na powrót do zdrowia. Rodzina powinna wykazać się wsparciem i dowiedzieć się, czy może potrzebna będzie dodatkowa pomoc psychologa. Dbaj o swoich bliskich i bądź dla nich wsparciem!

---

Zobacz też:

• Złamanie kości ogonowej. Ile zwolnienia przysługuje po takim urazie?
• Kiedy pogotowie zabiera do szpitala? To warto wiedzieć o wzywaniu pomocy
• Rehabilitacja z użyciem fali uderzeniowej – dla kogo?
• Sirdalud – wskazania do stosowania, działanie, skutki uboczne
• Kiedy wezwać pogotowie ratunkowe? W jakich sytuacjach można wzywać karetkę?
• Bajpasy – jakie są wskazania do ich założenia? Jak wygląda życie po wszczepieniu bajpasów?
• Syndrom rezygnacji, czyli dobrowolna śpiączka ze strachu przed życiem – reakcja obronna u dzieci uchodźców
• L4 po wypadku samochodowym – na jak długo? Kto może je wystawić? Czy na L4 można pracować zdalnie?